Usługi opiekuńcze czyli pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych
Pani Renata na co dzień pomaga swojej 80-letniej cioci, która zamieszkuje sama i nie ma innej rodziny. Ciocia nie jest osobą schorowaną i nie wymaga stałej opieki, ale ze względu na swój wiek ma trudności z codziennymi czynnościami takimi jak: robienie zakupów, przygotowywanie posiłków czy utrzymywanie porządku w mieszkaniu. Dotychczas w tych czynnościach pomagała jej Pani Renata, jednak w związku z planowaną operacją biodra będzie przebywać 3 miesiące w szpitalu i nie będzie już mogła wspierać krewnej. Ciocia Pani Renaty utrzymuje się samodzielnie, pobiera emeryturę w wysokości 1900 zł netto miesięcznie, która w całości wystarcza na pokrycie jej potrzeb, jednak z tych środków nie jest w stanie opłacać prywatnej opieki. W związku z powyższym, Pani Renata zgłosiła się do Punktu Nieodpłatnego Poradnictwa Obywatelskiego z zapytaniem o możliwość uzyskania wsparcia w opiece nad ciocią.
Doradca obywatelski poinformował Panią Renatę, że w takiej sytuacji możliwe jest skorzystanie z pomocy w formie usług opiekuńczych, których organizowanie i świadczenie jest obowiązkowym zadaniem gminy realizowanym przez Ośrodki Pomocy Społecznej. Następnie doradca wyjaśnił Pani Renacie czym są usługi opiekuńcze oraz kto i w jaki sposób może je uzyskać.
Czym są usługi opiekuńcze?
Zgodnie z ustawą o pomocy społecznej, usługi opiekuńcze obejmują pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych, opiekę higieniczną, zaleconą przez lekarza, pielęgnację oraz w miarę możliwości zapewnienie kontaktów z otoczeniem.
Komu przysługują usługi opiekuńcze?
Pomoc w formie usług opiekuńczych przysługuje osobie samotnej, która z powodu wieku, choroby lub innych przyczyn wymaga pomocy innych osób, a jest jej pozbawiona. Przy czym usługi opiekuńcze mogą być przyznane również osobie wymagającej pomocy innych osób, która ma rodzinę, ale rodzina ta nie może zapewnić jej takiej pomocy.
Katalog usług opiekuńczych
W ustawie nie znajdziemy wykazu czynności, które mogą być realizowane w ramach usług opiekuńczych, jednak można ich szukać w aktach prawa miejscowego. W przypadku cioci Pani Renaty, która zamieszkuje na terenie m.st. Warszawy takim dokumentem są Standardy usług opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych dla m.st. Warszawy. Zgodnie z tym dokumentem w Warszawie realizowane są następujące usługi opiekuńcze:
Zakupy
- Robienie zakupów i dostarczanie niezbędnych artykułów takich jak: żywność, środki czystości, środki higieniczne oraz realizacja recept. (Osoba objęta pomocą w formie usług przekazuje środki finansowe, a opiekun dokonuje zakupu i rozlicza się na podstawie dowodów zakupów);
- Odbiór i dostarczanie pomocy rzeczowej;
Posiłki:
- Przygotowanie prostych posiłków (w tym jednego gorącego);
- Dostarczenie obiadu z wyznaczonego podmiotu lub towarzyszenie w dotarciu do punktu gastronomicznego;
- Karmienie lub pomoc przy spożywaniu posiłku oraz sprzątanie po posiłku;
Porządki:
- Sprzątanie mieszkania lub pokoju odbiorcy usług oraz pomieszczeń, w których są realizowane usługi (wycieranie kurzu; odkurzanie; zamiatanie; mycie podłogi; mycie blatów szafek i stołu; czyszczenie lodówki, kuchenki, urządzeń i sprzętu sanitarnego oraz sprzętu ułatwiającego przemieszczanie się np. wózka. (Sprzątanie wykonywane jest przy użyciu materiałów i środków czystości odbiorcy usług);
- Wynoszenie śmieci;
- Zmiana pościeli;
- Pranie odzieży i bielizny pościelowej lub zanoszenie i odbiór do/z pralni;
- Przynoszenie wody (jeśli w mieszkaniu nie ma dostępu do wody bieżącej);
- Wynoszenie nieczystości (jeśli w mieszkaniu nie ma kanalizacji);
- Przynoszenie opału i palenie w piecu (jeśli w mieszkaniu nie ma innego ogrzewania);
Opieka higieniczno-pielęgnacyjna:
- Czynności higieniczno-pielęgnacyjne (pomoc w przygotowaniu przyborów toaletowych; asystowanie w czasie mycia i kąpieli, w tym: mycie pleców i głowy; czesanie; pomoc przy higienie jamy ustnej i protez zębowych; pomoc przy goleniu zarostu twarzy; pielęgnacja paznokci rąk i nóg; pomoc w ubieraniu się i zmianie odzieży; pomoc przy mierzeniu ciśnienia tętniczego, glikemii i temperatury ciała; zmiana drobnych opatrunków oraz zalecona przez lekarza pielęgnacja, która nie wymaga medycznych kwalifikacji;
- Pomoc w załatwianiu czynności fizjologicznych (zaprowadzanie do toalety, pomoc w toalecie intymnej, pomoc w zmianie pampersa/pieluchomajtek, podanie i utrzymanie w czystości basenu/kaczki/krzesła sanitarnego oraz wyniesienie nieczystości);
- Pomoc w przygotowaniu leków według pisemnych zaleceń lekarza.
Inne usługi, w tym zapewnienie kontaktów z otoczeniem:
- Pomoc w terminowym regulowaniu opłat ze środków finansowych odbiorcy usług;
- Umawianie wizyt lekarskich, pilnowanie terminów umówionych wizyt, zgłaszanie pielęgniarce środowiskowej potrzeby wizyty w środowisku;
- Towarzyszenie oraz pomoc w dotarciu i powrocie z placówek ochrony zdrowia;
- Pomoc w załatwianiu spraw urzędowych;
- Zapewnienie kontaktu z otoczeniem oraz wspólne spędzanie czasu: towarzyszenie podczas spacerów; prowadzenie rozmów; czytanie prasy, książek i ich wymiana w bibliotece; towarzyszenie podczas drogi i pobytu w instytucji kultury lub rekreacji. (Wszelkie koszty bezpośrednio związane z realizacją usług pokrywa odbiorca usług np. koszty przejazdu opiekuna czy koszty biletów wstępu);
- Pomoc w opiece nad zwierzęciem domowym jeżeli jego posiadanie jest życiowo uzasadnione, pod warunkiem że: właścicielem zwierzęcia jest odbiorca usług, zwierzę nie przejawia agresji oraz posiada aktualne obowiązkowe szczepienia a odbiorca usług udostępnia niezbędne akcesoria.
Zgodnie z warszawskimi standardami, usługi opiekuńcze są świadczone 7 dni w tygodniu w godzinach 7:00–20:00 (z wyłączeniem dni świątecznych).
Jak uzyskać usługi opiekuńcze?
W celu uzyskania pomocy w formie usług opiekuńczych należy zgłosić się do Ośrodka Pomocy Społecznej właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby wymagającej pomocy. Po złożeniu wniosku o pomoc, w terminie 14 dni skontaktuje się pracownik socjalny w celu umówienia się na wywiad środowiskowy. W trakcie wywiadu ustalane są indywidualne potrzeby odbiorcy w zakresie możliwych usług oraz sytuacja dochodowa dlatego warto przygotować dokumenty potwierdzające dochody np. decyzję w sprawie wysokości emerytury. Na podstawie informacji pozyskanych w trakcie wywiadu Ośrodek Pomocy Społecznej wydaje decyzję w sprawie usług opiekuńczych, w której określony jest rodzaj i zakres usług, wymiar godzinowy świadczonych usług, okres przez który usługi mają być świadczone, miejsce świadczenia usług oraz wysokość i tryb pobierania opłat lub zwolnienie z odpłatności.
Odpłatność (lub zwolnienie z odpłatności) za usługi opiekuńcze
Zgodnie z ustawą o pomocy społecznej, rady gmin w drodze uchwał określają szczegółowe warunki odpłatności oraz zwolnienia od odpłatności za usługi. W przypadku cioci Pani Renaty, która zamieszkuje na terenie m.st. Warszawy dokumentem określającym te warunki jest Uchwała nr XXXVII/843/2004 Rady m.st. Warszawy z dnia 16 września 2004 r. Zgodnie z uchwałą, stawka za jedną godzinę usług opiekuńczych wynosi 2,5% kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej określonego w ustawie o pomocy społecznej. Obecnie kryterium dochodowe wynosi 776 zł, zatem koszt jednej godziny usług opiekuńczych to 19,40 zł. Jednocześnie odpłatność za usługi opiekuńcze jest zależna od dochodu osoby wymagającej wsparcia, a opłaty ustala się wg poniższej tabeli:
Miesięczny dochód w relacji do kryterium dochodowegodla osoby samotnie gospodarującej kryterium: 776 złdla osoby w rodzinie kryterium: 600 zł | Wysokość opłaty w relacji do stawki za jedną godzinę usług | |
powyżej | do (włącznie) | – |
– | 150% | bezpłatnie |
150% | 200% | 10% |
200% | 250% | 15% |
250% | 300% | 30% |
300% | 350% | 45% |
350% | 400% | 60% |
400% | 450% | 75% |
450% | 100% |
Sprawdźmy jakie opłaty będzie ponosić ciocia Pani Renaty, która mieszka i utrzymuje się samodzielnie ze świadczenia emerytalnego w wysokości 1900 zł netto miesięcznie. Ustalając odpłatność za usługi należy zestawić jej dochód do kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej tj. 1900 zł / 776 zł * 100% = 245%. Zgodnie z powyższą tabelą osoby, których dochód wynosi pomiędzy 200% a 250% kryterium ponoszą opłatę w wysokości 15% stawki godzinowej. Zatem ciocia Pani Renaty za jedną godzinę usług opiekuńczych będzie płacić: 15% * 19,40 zł = 2,91 zł. Przy czym miesięczny wymiar opłat ustala się jako iloczyn liczby godzin świadczonych usług w miesiącu, procentu odpłatności oraz stawki za godzinę. Przy założeniu, że ciocia Pani Renaty będzie wymagała usług w wymiarze 2 godzin dziennie to ich miesięczny koszt wyniósłby: 30 dni * 2h * 15% * 19,40 zł = 174,60 zł.
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej; Uchwała Nr XXXVII/843/2004 Rady m.st. Warszawy z dnia 16 września 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków przyznawania i odpłatności za usługi opiekuńcze oraz zasad zwrotu wydatków za świadczenia z pomocy społecznej realizowane przez m.st. Warszawę w zakresie zadań własnych gminy; Zarządzenie nr 1710/2017 Prezydenta m.st. Warszawy z dnia 30 października 2017 r. w sprawie ustalenia „Standardów usług opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych dla m.st. Warszawy”.
Autor: Marta Jeżykowska