Autor: annapieslak

Jestem absolwentką Uniwersytetu Warszawskiego. Ukończyłam Wydział Prawa i Administracji. Posiadam dyplom MBA i blisko 40-letnie doświadczenie zawodowe. Obecnie świadczę nieodpłatne porady obywatelskie.

Adopcja i jej wpływ na obowiązek alimentacyjny biologicznego rodzica

5 grudnia 2022

Pan Piotr został sądownie uznany biologicznym ojcem małoletniego dziecka. Jednocześnie sąd pozbawił pana Piotra władzy rodzicielskiej. Matka dziecka nie poradziła sobie z opieką nad synkiem i dziecko trafiło najpierw do rodziny zastępczej a następnie zostało przez tę rodzinę przysposobione. Pan Piotr pyta czy po adopcji dziecka jest on nadal zobowiązany do świadczeń alimentacyjnych na syna.

Przysposobienie

Prawo przewiduje trzy rodzaje przysposobienia:

  1. niepełne – przysposobienie takie wywołuje jedynie skutki pomiędzy przysposobionym dzieckiem i przysposabiającym, skutki takie nie powstają względem dalszych krewnych. Wyjątkiem są zstępni przysposabianego.
  2. pełne – przysposobienie takie wywołuje skutki nie tylko pomiędzy przysposobionym a przysposabiającym, ale także względem dalszych krewnych. Oznacza to także, że ustają jakiekolwiek więzi pomiędzy przysposobionym a jego naturalną (biologiczną) rodziną.
  3. całkowite, tzw. pełne nierozwiązywalne – to przysposobienie jest najpełniejsze z możliwych i nie podlega rozwiązaniu. Co prawda pozew o rozwiązanie przysposobienia nie może zostać złożony, ale nic nie stoi na przeszkodzie, aby nastąpiło ponowne przysposobienie (przez innego/innych przysposabiających). Takie przysposobienie możliwe jest w sytuacji, kiedy rodzice dziecka wyrazili przed sądem opiekuńczym zgodę na przysposobienie bez wskazywania osoby przysposabiającej.

Co z aktem urodzenia dziecka?

  1. W przypadku przysposobienia niepełnego, do istniejącego aktu urodzenia dziecka dodawana jest wzmianka o fakcie dokonania przysposobienia.
  2. W przypadku przysposobienia pełnego, do istniejącego aktu urodzenia dodaje się wzmiankę o przysposobieniu lub też sporządza się nowy akt urodzenia. Druga z opcji możliwa jest na mocy postanowienia sądu opiekuńczego. Sąd może wydać postanowienie na wniosek i za zgodą przysposabiającego i przysposobionego (który skończył 13 lat).
  3. Przy przysposobieniu całkowitym, sporządzany jest nowy akt urodzenia dziecka, w którym jako rodzice wpisywani są rodzice przysposabiający. Poprzedni akt urodzenia, zaopatrzony o wzmiankę o wydaniu nowego aktu, jest utajniany (dostęp do niego ma jednak przysposobione dziecko po osiągnięciu pełnoletniości oraz oczywiście sąd).

Jaki wpływ ma przysposobienie dziecka na obowiązek alimentacyjny jego biologicznych rodziców?

Przysposobienie niepełne w zasadzie nie powoduje wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego rodziców biologicznych. Jednak, w pierwszej kolejności obowiązek ten powinien być realizowany przez przysposabiającego.

Inaczej sytuacja wygląda przy przysposobieniu pełnym i całkowitym. Przy takich rodzajach przysposobienia między przysposabiającym i przysposobionym powstaje taki stosunek, jak pomiędzy rodzicami i dziećmi. Jednocześnie ustają wszelkie prawa i obowiązki przysposobionego wynikające z pokrewieństwa względem jego biologicznych krewnych. Ustają też prawa i obowiązki tych krewnych względem przysposabianego, w tym obowiązek alimentacyjny.

Kiedy obowiązek alimentacyjny biologicznego rodzica ustaje?

Od daty uprawomocnienia się orzeczenia o przysposobieniu obowiązek alimentacyjny obciąża już nowych rodziców. Nie ma zatem potrzeby występowania do sądu o uchylenie obowiązku alimentacyjnego biologicznego rodzica. Warto pamiętać, że świadczenia alimentacyjne rodzica biologicznego pobierane po dokonaniu przysposobienia dziecka będą świadczeniami nienależnymi. Niezależnie od tego czy rodzic płacił je dobrowolnie nie mając wiedzy o przysposobieniu, czy też zaległości alimentacyjne były ściągane przez komornika. Oczywiście w przypadku zaległości alimentacyjnych, egzekucja może toczyć się w dalszym ciągu względem zaległości z okresu kiedy rodzic biologiczny był zobowiązany do alimentowania małoletniego.

Podstawa prawna:
Kodeks cywilny

Autor: Anna Pieślak

Kiedy pracownikowi należy się odprawa pieniężna i w jakiej wysokości

14 listopada 2022

Pani Janina jest zatrudniona od 19 lat w firmie liczącej ponad 100 pracowników. Pani Janina została wezwana do kierownika działu personalnego, który poinformował ją, że firma zmuszona jest do redukcji etatów i zaproponował pani Janinie rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron. Pani Janina zgłosiła się do doradcy obywatelskiego z zapytaniem czy powinna zgodzić się na porozumienie stron i czy będzie jej przysługiwała odprawa pieniężna.  

Kiedy pracownikowi należy się odprawa?

Doradca obywatelski wyjaśnił panie Janinie, że podstawowym kryterium, zgodnie z którym pracownik nabywa prawo do odprawy, jest rozwiązanie stosunku pracy z przyczyn od niego niezależnych. Ponadto brana jest pod uwagę liczba pracowników zatrudnionych w zakładzie pracy. 

Przepisy ustawy mają zastosowanie przy rozwiązaniu umowy o pracę w zakładzie pracy, w którym zatrudnionych jest co najmniej 20 pracowników, a przyczyna rozwiązania stosunku pracy nie leży po stronie pracownika. 

Rozwiązanie stosunku pracy na podstawie wspomnianej ustawy odbywa się na podstawie wypowiedzenia umowy o pracę złożonego pracownikowi przez pracodawcę lub za porozumieniem stron. Z tzw. zwolnieniem grupowym mamy do czynienia wtedy,, gdy dochodzi do zwolnienia określonej w ustawie liczby pracowników w nieprzekraczalnym okresie 30 dni.

O zwolnieniu grupowym mówimy wtedy, gdy w okresie nieprzekraczającym 30 dni zwolnienie obejmuje co najmniej:

  • 10  pracowników, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników,
  • 10% pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100, jednakże mniej niż 300 pracowników,
  • 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników –  zwanego dalej „grupowym zwolnieniem” (art. 1 powyższej ustawy).

Warto podkreślić, że odprawę może otrzymać także pracownik, który nie podlegał procedurze zwolnień grupowych i był jedynym zwolnionym z pracy w danym czasie (w tym przypadku pracodawca musi zatrudniać co najmniej 20 pracowników).

Nie tylko wypowiedzenie umowy o pracę z przyczyn niezależnych od pracownika uprawnia go do odprawy, również rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron może dawać takie uprawnienie. Warto zwrócić uwagę, że w przypadku roszczenia o odprawę pracownik będzie musiał udowodnić, że rozwiązanie umowy za porozumieniem stron zainicjował pracodawca.

W przypadku pani Janiny, jeśli wyrazi ona zgodę na rozwiązanie stosunku pracy za porozumieniem stron, będzie musiała udowodnić, że rozwiązanie umowy zainicjował pracodawca. Korzystniejsze dla niej jest otrzymanie wypowiedzenia umowy o pracę.

Jaka jest wysokość odprawy i termin wypłaty?

Na wysokość odprawy wpływa staż pracy u pracodawcy i wysokość wynagrodzenia, które pracownik otrzymywał przed wypowiedzeniem. Pracownik, który otrzymał wypowiedzenie umowy o pracę lub rozstał się z pracodawcą za porozumieniem stron w związku z przeprowadzonym w firmie zwolnieniem grupowym, powinien otrzymać odprawę pieniężną według określonych w ustawie reguł. Zgodnie ze wspomnianą ustawą zwalnianym pracownikom należy się odprawa w wysokości jedno-, dwu- lub trzymiesięcznego wynagrodzenia w zależności od czasu zatrudnienia tego pracownika w danym zakładzie pracy.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 wspomnianej ustawy pracownikowi, w związku z rozwiązaniem stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości:

  • jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata;
  • dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat;
  • trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.

Pani Janinie będzie się należała 3-miesięczna odprawa pieniężna. 

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników

Autor: Anna Pieślak

Kiedy przysługuje odprawa emerytalna?

10 października 2022

Pani Jolanta kończy niebawem 65 lat. Od ponad 10 lat cały czas pracuje w jednym zakładzie pracy na podstawie umowy o pracę. Pani Jolanta czuje się zmęczona i myśli o tym aby przejść na emeryturę. Zwłaszcza, że zachorował jej mąż. Choroba męża sporo kosztuje. Pani Jolanta pyta czy w związku z przejściem na emeryturę może starać się uzyskać od pracodawcy jakieś dodatkowe pieniądze.

Doradca poinformował panią Jolantę, że będzie jej przysługiwała odprawa emerytalna. 

Odprawa emerytalna to dodatkowe wynagrodzenie wypłacane pracownikowi, który kończy pracę zawodową i odchodzi na emeryturę. Należy się każdemu pracownikowi, u którego z powodu przejścia na emeryturę ustał stosunek pracy. Wysokość odprawy odpowiada jednomiesięcznemu wynagrodzeniu. Tak stanowi Kodeks Pracy, który pozwala jednak pracodawcy ustalić inną kwotę. 

Wszystkie wynikające z Kodeksu Pracy ustalenia związane z wysokością odprawy emerytalnej, znajdują się w wewnętrznych regulaminach firm, czyli w takich dokumentach jak Układ zbiorowy pracy lub Regulamin wynagradzania. 

Doradca poradził pani Jolancie aby dowiedziała się w dziale kadr, jakie zasady dotyczące odprawy emerytalnej obowiązują w jej firmie? Jest tylko jeden warunek — wysokość odprawy emerytalnej nie może być mniejsza niż miesięczna pensja pracownika.  Możliwe, że pracodawca pani Jolanty zdecydował się wypłacać osobom odchodzącym na emeryturę świadczenie większe niż 1-miesięczna pensja. 

Uwaga!  Odprawę emerytalną można dostać tylko raz.

Chodzi o to, że jeśli pani Jolanta podejmie pracę będąc już na emeryturze, po zakończeniu współpracy z daną firmą ponownej odprawy już nie dostanie. Nie można bowiem pobrać tego świadczenia dwukrotnie. 

Natomiast jeśli zdarzyłoby się tak, że pracownik pracuje na kilku etatach jednocześnie i właśnie nadeszła chwila jego przejścia na emeryturę, dostanie on pieniężną odprawę emerytalną od każdego z pracodawców. 

Kiedy pracodawca powinien wypłacić odprawę emerytalną?

Odprawę emerytalną wypłaca się w dniu ustania stosunku pracy. 

To dlatego wraz z ostatnią pensją pani Jolanta dostanie dodatkowe pieniądze. W zależności od firmy może to być wartość miesięcznego lub kilku miesięcznego wynagrodzenia.

Pani Jolanta może być pewna, że odprawę dostanie wraz z przejściem na emeryturę. Jeśli pracodawca będzie ociągał się z wypłaceniem odprawy emerytalnej, czeka go grzywna w wysokości od 1000 zł do 30 000 zł.

Odprawa emerytalna a składki ZUS?

Dobra wiadomość jest taka, że odprawa emerytalna nie jest opodatkowana. To oznacza, że w praktyce pani Jolanta dostanie więcej pieniędzy, niż wynosi jej miesięczna pensja. 

Jak obliczyć wysokość odprawy emerytalnej? Dokładnie tak samo, jak wyliczając ekwiwalent za niewykorzystany urlop jednak bez dzielenia przez współczynnik i godziny. Nie jest to łatwy rachunek, więc doradca poradził pani Jolancie aby zgłosiła się do działu kadr. Tam wysokość odprawy zostanie obliczona precyzyjnie. 

Kiedy odprawa emerytalna się nie należy? 

Nie ma znaczenia, w jaki sposób zakończył się  stosunek pracy przed odejściem na emeryturę. Bez względu na to, kto rozwiązał umowę o pracę – pracownik czy pracodawca, czy było to porozumienie stron — odprawa emerytalna i tak się należy. 

Są jednak sytuacje, w których otrzymanie odprawy nie jest oczywiste. 

Do niedawna w orzecznictwie dominował pogląd, że w przypadku ustania stosunku pracy w wyniku wypowiedzenia umowy przez pracodawcę z winy pracownika, odprawa nie należy się. Jednak w uchwale 7 sędziów z 28 czerwca 2017 r. (III PZP 1/17) Sąd Najwyższy stwierdził, że rozwiązanie stosunku pracy na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 k.p. nie wyklucza prawa pracownika samorządowego do jednorazowej odprawy emerytalnej. Co prawda orzeczenie dotyczyło pracowników samorządowych, ale z pewnością na tę uchwałę mogą powoływać się również inni pracownicy (nie tylko samorządowi), żądając wypłacenia odprawy, pomimo tego, że zostali zwolnieni dyscyplinarnie.

Odprawa emerytalna nie należy się osobom zatrudnionym na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło.  

Podstawa prawna:
Kodeks Pracy
Uchwała Sądu Najwyższego z 28 czerwca  2017 roku (III PZP 1/17)

Autor: Anna Pieślak

Nowy dodatek energetyczny 2022!

26 września 2022

Pani Eugenia mieszka samotnie w domu, który ogrzewa gazem skroplonym LPG. Do gotowania używa także butli z gazem. Pani Eugenia utrzymuje się z niewielkiej emerytury. Pani Eugenia zgłosiła się do doradcy obywatelskiego celem uzyskania informacji na jaką pomoc rządową może liczyć.

Ustawa o szczególnych rozwiązaniach w zakresie niektórych źródeł ciepła w związku z sytuacją na rynku paliw weszła w życie 20 września 2022 roku. Na dofinansowanie do źródła ciepła mogą liczyć gospodarstwa domowe, które ogrzewają swoje domy m.in. drewnem, olejem opałowym i gazem skroplonym LPG.

Kto może złożyć wniosek o dotację na ogrzewanie?

Na pomoc mogą liczyć wszystkie gospodarstwa domowe, w których podstawowym źródłem ciepła jest m.in. gaz skroplony LPG, olej opałowy i drewno. Wsparcie będzie wypłacane jednorazowo.

Dodatek energetyczny przyznawany jest na gospodarstwo domowe, przy czym obowiązuje zasada, że jeden dodatek przyznawany jest na jeden adres zamieszkania. Warunkiem jego otrzymania jest zgłoszenie źródła ciepła do Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków.

Wniosek mogą składać osoby, w domach których głównym źródłem ogrzewania jest:

  • kocioł na paliwo stałe,
  • kominek,
  • koza,
  • ogrzewacz powietrza,
  • trzon kuchenny,
  • piecokuchnia,
  • piec kaflowy na paliwo stałe,
  • kocioł gazowy zasilany skroplonym gazem LPG,
  • kocioł olejowy.

Co jest potrzebne do wniosku o dodatek energetyczny 2022?

Wniosek o dodatek energetyczny znajduje się tu: Wniosek o dodatek energetyczny 

We wniosku należy zawrzeć tylko podstawowe informacje, więc wypełnienie formularza jest łatwe i nie zajmuje wiele czasu. Należy wpisać m.in.:

  • imię i nazwisko osoby wnioskującej,
  • nr PESEL,
  • numer i serię dowodu osobistego,
  • miejsce zamieszkania (dokładny adres wraz z kodem pocztowym),
  • numer rachunku bankowego, na który chcemy otrzymać pieniądze,
  • rodzaj wykorzystywanego paliwa (zaznacza się jedno z listy wymienionych we wniosku, m.in. pellet drzewny, drewno kawałkowe, inny rodzaj biomasy, gaz LPG, olej opałowy),
  • rodzaj źródła ciepła.

We wniosku trzeba też zadeklarować, ile osób wchodzi w skład gospodarstwa domowego. Jeśli jest ono wieloosobowe, należy podać dane wszystkich jego członków.

Należy pamiętać, że wniosek o dodatek energetyczny mogą złożyć jedynie gospodarstwa domowe, które wcześniej zgłosiły swoje główne źródło ogrzewania do Centralnej Ewidencji Emisyjności  (CEEB). Mimo, że termin składania oświadczeń już dawno minął, deklaracje nadal są przyjmowane. Dokument można zanieść osobiście do urzędu gminy lub miasta albo złożyć w formie elektronicznej na stronie:  CEEB.gov.pl (przez profil zaufany lub e-dowód).

Link do wypełnienia deklaracji: https://www.gov.pl/web/gov/zloz-deklaracje-do-centralnej-ewidencji-emisyjnosci-budynkow-ceeb

Jeśli wnioskodawca nie ma w domu Internetu, wypełniony formularz może wysłać listem poleconym za pomocą tradycyjnej poczty.

Wniosek należy złożyć elektronicznie lub osobiście, w urzędzie gminy lub miasta – wójt, burmistrz albo prezydent miasta będzie weryfikował ich zgodność z wpisem do CEEB.

Na jaką kwotę dofinansowania można liczyć?

Dopłata do ogrzewania 2022 to świadczenie, które będzie można odebrać w kasie urzędu lub otrzymać w formie przelewu na konto bankowe. Dodatek będzie wypłacany przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta właściwego ze względu na nasze miejsce zamieszkania.

Wysokość świadczenia:

  • 500 zł – jeśli głównym źródłem ciepła jest kocioł gazowy zasilany skroplonym gazem LPG,
  • 1000 zł – w przypadku, gdy głównym źródłem ciepła jest kocioł na paliwo stałe, kominek, koza, ogrzewacz powietrza, trzon kuchenny, piecokuchnia albo piec kaflowy na paliwo stałe, zasilane drewnem kawałkowym,
  • 2000 zł – gdy głównym źródłem ogrzewania jest kocioł olejowy,
  • 3000 zł – jeśli głównym źródłem ogrzewania jest kocioł na paliwo stałe na pellet drzewny albo inny rodzaj biomasy (w szczególności brykiet drzewny, słoma, ziarna zbóż).

Czas na składanie wniosków jest do 30 listopada 2022 r..

Uwaga! Jeśli ktoś składa wniosek o przewidziany wcześniejszą ustawą dodatek węglowy, nie może złożyć wniosku o inne dodatki i odwrotnie. Czyli dodatek energetyczny nie przysługuje gospodarstwom domowym, objętym pozytywnie rozpatrzonym wnioskiem o wypłatę dodatku węglowego.

Doradca pomógł pani Eugenii wypełnić  wniosek o nowy dodatek energetyczny w wysokości 500 zł, który pani Eugenia złoży tradycyjnie w urzędzie gminy.  

Podstawa prawna: 
Ustawa o szczególnych rozwiązaniach w zakresie niektórych źródeł ciepła w związku z sytuacją na rynku paliw - Dziennik Ustaw z 19 września 2022 roku.

Autor: Anna Pieślak

Obowiązki rodziców dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej

29 sierpnia 2022

Pan Piotr został pozbawiony władzy rodzicielskiej. Jego była partnerka nie poradziła sobie z opieką nad dzieckiem i małoletni syn pana Piotra został umieszczony w pieczy zastępczej. Pan Piotr nie utrzymuje z synem żadnych kontaktów.  Pan Piotr jest w kolejnym związku partnerskim, z którego ma drugiego syna. pan Piotr otrzymał właśnie decyzję o uregulowaniu opłaty za pobyt syna w pieczy zastępczej. Pan Piotr pyta czy ma obowiązek uiszczania opłaty za syna, skoro jest pozbawiony władzy rodzicielskiej..  

Kwestie związane z rodziną zastępczą i pobytem w niej dziecka reguluje ustawa z dnia 6 września 2011 r. o wspieraniu rodziny i wspieraniu pieczy zastępczej. Zgodnie z nią formami rodzinnej pieczy zastępczej są: 

  1. rodzina zastępcza:

a) spokrewniona;

b) niezawodowa;

c) zawodowa, w tym zawodowa pełniąca funkcję pogotowia rodzinnego i zawodowa specjalistyczna;

2. rodzinny dom dziecka

Obowiązek alimentacyjny

Umieszczenie dziecka w pieczy zastępczej nie zwalnia rodziców z obowiązku alimentacji na jego rzecz. Przeszkodą nie jest  ograniczenie, zawieszenie czy pozbawienie władzy rodzicielskiej. Opiekun zastępczy lub Dyrektor Ośrodka Pomocy Społecznej  są uprawnieni aby wystąpić do sądu z pozwem o alimenty przeciwko rodzicom dziecka. Należy mieć na uwadze, że Dyrektor jest do tego zobowiązany po upływie roku od umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej.

Rodzice obowiązani są do alimentów na dziecko, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Dochodem dziecka nie będzie świadczenie na pokrycie jego kosztów utrzymania w rodzinie zastępczej lub rodzinnym domu dziecka, które jest finansowane ze środków budżetu państwa.

Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb dziecka oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości rodziców. Trzeba pamiętać, że brak pracy w wyuczonym zawodzie nie jest wystarczającą przyczyną, by żądać oddalenia powództwa alimentacyjnego. Przy ocenie, czy i w jakim rozmiarze, dana osoba może zostać obciążona obowiązkiem alimentacyjnym, istotna jest nie tyle jej aktualna sytuacja majątkowa i zarobkowa, lecz właśnie to, jaka ta sytuacja mogłaby być, gdyby wykorzystano wszelkie sposoby na osiągnięcie możliwie wysokiego pułapu zarobków i posiadanego majątku (orzeczenie SN z dnia 9 stycznia 1959 r., III CR 212/58, OSN 1960, nr 2, poz. 48).

Sprawa o alimenty może więc zakończyć się zasądzeniem od rodziców żądanej kwoty alimentów na rzecz dziecka, które będą płatne do rąk opiekuna zastępczego, chyba że sąd postanowi inaczej.

W razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego (np. podwyższenie alimentów).

Fakt uzyskania przez dziecko pełnoletności nie oznacza, że obowiązek alimentacyjny rodziców wygasa. Uprawniony może znajdować się w sytuacji, w której nie jest jeszcze w stanie samodzielnie się utrzymać (np. nadal kształci się i nie ma wyuczonego zawodu). Przepisy nie określają również granicy wieku, do której możliwe jest realizowanie obowiązku alimentacyjnego. Należy pamiętać, że aby obowiązek alimentacyjny został uchylony, trzeba się zwrócić do sądu.

Opłata za pobyt dziecka w rodzinnej pieczy zastępczej

Za pobyt dziecka w pieczy zastępczej rodzice ponoszą miesięczną opłatę w wysokości przyznanych świadczeń oraz dodatków, o których mowa w art. 80 ust. 1 i art. 81 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. W przypadku umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej spokrewnionej, opłata za pobyt dziecka aktualnie wynosi 785 zł miesięcznie, a w rodzinie zastępczej niezawodowej, zawodowej lub rodzinnym domu dziecka – 1189 zł miesięcznie. W sytuacji gdy rodzina zastępcza pobiera świadczenie na pokrycie kosztów utrzymania dziecka na podstawie dotychczasowych przepisów, tj. ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 ze zm.), wysokość opłaty będzie odpowiadała wysokości przyznanego tej rodzinie świadczenia.

Ograniczenie, pozbawienie lub zawieszenie władzy rodzicielskiej nie wyłącza obowiązku ponoszenia opłaty.

Ośrodek Pomocy Społecznej prowadzi postępowania administracyjne w sprawie ustalenia opłaty za pobyt dziecka w pieczy zastępczej jako jednostka właściwa ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem w rodzinie zastępczej czy rodzinnym domu dziecka. Ustalenie opłaty następuje w drodze decyzji starosty, od której służy odwołanie na zasadach określonych w Kodeksie postępowania administracyjnego.

Opłatę rodzice ponoszą od dnia umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej i odpowiadają za nią solidarnie. Oznacza to, że każde z nich odpowiada za całość, jednak w momencie gdy jedno zapłaci całą kwotę, dług wygasa, ale osoba płacąca może żądać zwrotu połowy od drugiej. Oznacza to, że starosta ma prawo ściągnąć całą należność od jednego rodzica, który może wystąpić z powództwem przeciwko drugiemu rodzicowi o zwrot połowy uiszczonej kwoty.

Od opłaty naliczane są odsetki ustawowe od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym decyzja ustalająca opłatę stała się ostateczna. Należności z tytułu nieponoszenia opłaty podlegają egzekucji w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Rodzice nie ponoszą opłaty za okres, w którym dziecko umieszczone w pieczy zastępczej przebywa u nich lub u jednego z nich.

Opłata nie jest ustalana jeżeli dziecko pozostawione zostało przez rodziców bezpośrednio po urodzeniu.

W przypadku powstania zaległości z tytułu nieponoszenia opłaty, za okres dłuższy niż 12 miesięcy starosta przekazuje do biura informacji gospodarczej informację gospodarczą o powstaniu tej zaległości.

Istnieje możliwość ubiegania się o umorzenie w całości lub w części, łącznie z odsetkami, odroczenie terminu płatności, rozłożenie na raty lub odstąpienie od ustalenia opłaty. Warunki umorzenia w całości lub w części, łącznie z odsetkami, odroczenia terminu płatności, rozłożenia na raty lub odstępowania od ustalenia opłaty za pobyt dziecka w pieczy zastępczej ustala Rada Powiatu.

Pan Piotr już wie, że musi pokryć koszty pobytu dziecka w pieczy zastępczej w wysokości, jaka przyznana została przez starostę z uwzględnieniem alimentów. Opłatę tę ponoszą także rodzice pozbawieni władzy rodzicielskiej lub którym władza rodzicielska została zawieszona albo ograniczona.

Pan Piotr może złożyć wniosek o umorzenie płatności w całości lub w części. Jeśli wniosek nie zostanie uwzględniony, pan Piotr może wnioskować o. rozłożenie płatności na raty i wstrzymanie naliczania odsetek.. 

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2022 r., poz. 447 t.j.) . 
Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2022 r., poz. 528 t.j)

Autor: Anna Pieślak

Wniosek o zobowiązanie osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania.

15 sierpnia 2022

Pan Ireneusz jest osobą z niepełnosprawnością, całkowicie niezdolną do samodzielnej egzystencji.. Porusza się na wózku, co dwa dni musi być dializowany. Mieszka z dorosłą córką. Żona pana Ireneusza zmarła rok temu i wówczas zaczęły się poważne problemy w domu. Córka nie pracuje, nie chce pomagać ojcu, nic w domu nie robi. Sprowadziła chłopaka, z którym urządzają imprezy alkoholowe. Córka nie partycypuje w czynszu ani opłatach za mieszkanie. Pan Ireneusz obawia się, że mieszkanie zostanie zadłużone gdyż on sam nie jest w stanie ponosić wszystkich opłat. Kiedy pan Ireneusz zwraca się do córki o pomoc, słyszy same obelgi i wyzwiska pod swoim adresem. Córka nie sprząta, w kuchni zalęgło się robactwo. Taka sytuacja zagraża życiu i zdrowiu pana Ireneusza ponieważ przy dializowaniu pacjent powinien przebywać w higienicznych warunkach. Pan Ireneusz niejednokrotnie błagał córkę aby poszła do pracy i wielokrotnie aby posprzątała kuchnię i łazienkę. Zawsze spotykała go taka sama reakcja, śmiech i wyzwiska. Córka powiedziała mu, że się go wstydzi i najlepiej by było gdyby już umarł. Sprawa jest o tyle bolesna, że jest to córka. Pan Ireneusz zwrócił się do doradcy obywatelskiego z prośbą o pomoc.

Doradca obywatelski wyjaśnił panu Ireneuszowi, że ma on do czynienia z przemocą domową. Doradca poinformował, że dalsze przebywanie pana Ireneusza w takich warunkach może doprowadzić u niego do poważnych konsekwencji zdrowotnych a nawet utraty życia. 

W przepisach  ustawy o przemocy w rodzinie ustawodawca zamieścił preambułę wskazując w niej, że przemoc w rodzinie narusza podstawowe prawa człowieka, w tym prawo do życia i zdrowia oraz poszanowania godności osobistej, a władze publiczne mają obowiązek zapewnić wszystkim obywatelom równe traktowanie i poszanowanie ich praw i wolności.

Zgodnie z ustawą przez przemoc w rodzinie należy rozumieć jako „jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodziny, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą.” Ustawa definiując „członków rodziny” odsyła do definicji osoby najbliższej zawartej w art. 115 §11 Kodeksu Karnego. Zgodnie z tym odesłaniem członkiem rodziny w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie jest „małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, a także osoba pozostająca we wspólnym pożyciu”.

Doradca poinformował pana Ireneusza, że jego córka dopuszcza się przestępstwa z art. 207 Kodeksu karnego, który stanowi: “§ 1. Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny,  podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. 

W przypadku pana Ireneusza pożądanym rozwiązaniem byłby nakaz sądu do opuszczenia przez córkę wspólnie zajmowanego mieszkania.

Z wnioskiem o zobowiązanie osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazanie zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia może wystąpić jedynie osoba, przeciwko której zachowania mieszczą się w definicji przemocy w rodzinie.

Wniosek składa się na urzędowym formularzu. Wzór wniosku jest do pobrania: https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/wzor-wniosku-o-zobowiazanie-osoby-stosujacej-przemoc-w-rodzinie-do-opuszczenia-wspolnie-zajmowanego-mieszkania-i-jego-bezposredniego-otoczenia-lub-zakazanie-zblizania-sie-do-mieszkania-i-jego-bezposredniego-otoczenia

W formularzu wniosku przewidziano możliwość wnioskowania o udzielenia zabezpieczenia. Jest to punkt 5.5 – tę rubrykę formularza wypełniają wnioskodawcy, którzy domagają się udzielenia zabezpieczenia, kiedy nakaz opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia ani zakaz zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia nie były uprzednio wydane przez Policję lub Żandarmerię Wojskową. 

Pan Ireneusz uzyskał pomoc doradcy obywatelskiego w wypełnieniu wniosku wraz z udzieleniem zabezpieczenia.

Wypełniony wniosek składa się do sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania.

Podstawa prawna:
Ustawa z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz.U.05.180.1493)
Ustawa Kodeks karny z 6 czerwca 1997 r. (Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553)
Kodeks karny
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 listopada 2020 roku .

Autor: Anna Pieślak

Jak zaskarżyć uchwałę Zarządu Dzielnicy m.st. Warszawy odmawiającą przyznania pomocy mieszkaniowej?

13 czerwca 2022

Pani Agnieszka, samotna matka, mieszka z trojgiem małoletnich dzieci w mieszkaniu komunalnym jej rodziców. W lokalu zamieszkuje także babcia pani Agnieszki. Lokal ma spory metraż, położony jest w m.st. Warszawie. Rodzice oraz babcia od lat nadużywają alkoholu, awantury są na porządku dziennym, nierzadko dochodzi do rękoczynów, niejednokrotnie interweniowała policja. Pani Agnieszka, po urodzeniu dzieci, próbowała rozwiązać jakoś ten problem. W wyniku porady doradcy obywatelskiego, zgłosiła rodziców i babcię do Dzielnicowej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Sprawa trafiła do sądu, który wydał nakaz przymusowego leczenia zarówno babci jak i rodziców pani Agnieszki. Jak dotąd, niestety, nie udało się pani Agnieszce umieścić ani rodziców ani babci w ośrodku odwykowym z powodu braku miejsc. Doradca obywatelski poradził pani Agnieszce złożyć wniosek o pomoc mieszkaniową. Pani Agnieszka otrzymała pismo z Urzędu, z którego dowiedziała się, że nie została zakwalifikowana do pomocy mieszkaniowej z powodu przekroczenia kryterium metrażowego. 

Starając się o lokal, mieszkańcy składają wniosek o pomoc mieszkaniową z zasobów m.st. Warszawy w Urzędzie Dzielnicy, w której zamieszkują. Po skompletowaniu dokumentacji przez Wydział Zasobów Lokalowych, wniosek jest opiniowany przez Komisję Mieszkaniową. Na podstawie tych informacji, Zarząd Dzielnicy podejmuje uchwałę o zakwalifikowaniu lub niezakwalifikowaniu do udzielenia pomocy mieszkaniowej.

Czasami uchwały Zarządu Dzielnicy są podejmowane w sposób niekorzystny dla  wnioskodawców.  Na przykład nie jest rozpatrywana ich sytuacja życiowa. 

Jedną z częstych przyczyn odmowy przyznania lokalu, tak jak w przypadku pani Agnieszki, jest przekroczenie kryterium metrażowego. Mimo zmian w Uchwale Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 10 czerwca 2021 roku,, pozostaje ono na niskim poziomie.

O wprowadzonych zmianach można przeczytać tutaj: https://poradnictwoobywatelskie.com/2021/07/05/jak-uzyskac-pomoc-mieszkaniowa-w-warszawie-po-1-lipca-2021-roku/.

Doradca obywatelski poinformował panią Agnieszkę, że Zarząd Dzielnicy ma możliwość przyznania pomocy mieszkaniowej nawet jeśli zostanie przekroczone kryterium metrażowe. Może bowiem skorzystać z przepisu, zawartego w Uchwale Nr XXIII/669/2019 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 5 grudnia 2019 r. w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu miasta stołecznego Warszawy a który stanowi, że wnioskodawca, który znajduje się w wyjątkowej trudnej sytuacji zdrowotnej, rodzinnej lub społecznej i byłoby to zgodne z zasadami współżycia społecznego, Zarząd dzielnicy na podstawie analizy i oceny sytuacji życiowej i majątkowej wnioskodawcy może postanowić o zwolnieniu z kryterium metrażowego

W przypadku pani Agnieszki Zarząd Dzielnicy nie skorzystał z przepisu, który dawał mu możliwość uwzględnienia wyjątkowo trudnej sytuacji społecznej pani Agnieszki i nie uwzględnił szczególnych potrzeb lokatorów jakimi są małoletnie dzieci.

Co w tej sytuacji może zrobić pani Agnieszka? Doradca obywatelski poinformował panią Agnieszkę, że uchwałę Zarządu Dzielnicy można zaskarżyć do sądu administracyjnego. 

Skargę składa się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego za pośrednictwem Urzędu Dzielnicy. Należy zrobić trzy kopie skargi – dwie złożyć do sądu, jedną zachować dla siebie. Do skargi należy dołączyć dokumentację świadczącą o sytuacji rodzinnej i społecznej, która uzasadnia potrzebę otrzymania pomocy mieszkaniowej.

Wzór skargi::

Warszawa, dnia ………….. r. 

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie 

za pośrednictwem 

Zarządu Dzielnicy………………………… m.st. Warszawy 

Skarżący: (lokator) ….…………………… ……………………… ………. Warszawa 

Organ strony przeciwnej: 

Miasto Stołeczne Warszawa Zarząd Dzielnicy …………………. m.st. Warszawy ul. …………………… ………….Warszawa

 SKARGA DO WOJEWÓDZKIEGO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO NA UCHWAŁĘ NR ……………. ZARZĄDU DZIELNICY ……………….. MIASTA STOŁECZNEGO WARSZAWY Z DNIA ……………….. R.

 ZNAK SPRAWY: ……………………………………….. 

1.  Na podstawie art. 101 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym wnoszę skargę na uchwałę Zarządu ………………….. nr ……………… z dnia ………………..r., znak sprawy ……………………………………. w przedmiocie zakwalifikowania Skarżącej/ego do udzielenia pomocy mieszkaniowej poprzez wynajem zajmowanego lokalu na czas oznaczony. 

2. Na podstawie art. 57 par. 1 pkt. 3 Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi zaskarżonej w całości uchwale zarzucam naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 7 art. 75 par. 1, art. 77 par. 1, art. 78 par. 1, art. 80 par. 1 i art 107 par. 3 ustawy Kodeksu postępowania administracyjnego, poprzez niewyjaśnienie okoliczności faktycznych istotnych dla prawidłowego rozpoznania sprawy oraz dowolną ocenę zebranego materiału dowodowego, polegającego na tym, że nie przesłuchano skarżących i wnoszę o stwierdzenie nieważności uchwały Nr. ………………….. Zarządu Dzielnicy ………………… m.st. Warszawy z dnia ……………. roku. 

3. Na podstawie art. 243 i nast. Ustawy Prawo postępowania przed sądami administracyjnymi wnoszę o przyznanie prawa pomocy poprzez: 

1. zwolnienie z kosztów sądowych 

2. ustanowienie adwokata lub radcy prawnego z urzędu 

UZASADNIENIE 

Skarżąca/y złożył(a) w dniu …………………………. wniosek o pomoc mieszkaniową z zasobów m.st. Warszawy. W dniu ………….. r. Zarząd Dzielnicy ……………. rozpatrzył wniosek o pomoc mieszkaniową i nie zakwalifikował skarżącej/ego do udzielenia pomocy mieszkaniowej. 

Dowód: Pismo Wydziału Zasobów Lokalowych dla Dzielnicy ………….. z dnia …………. r.

Dowód: Uchwała nr ……….. Zarządu Dzielnicy …………. m.st. Warszawy z dnia …………. r., znak sprawy: ………………………………….

Powodem odmowy było ………………………………………………………………………………………………………… ………..

Podnieść należy, że Zarząd Dzielnicy w skarżonej Uchwale nie wziął pod uwagę Art. 7 ust. 4 Uchwały nr XXIII/669/2019 Rady m.st. Warszawy z dnia 5 grudnia 2019 r., która stwierdza, że jeśli wnioskodawca w związku z warunkami mieszkaniowymi znajduje się w wyjątkowo trudnej sytuacji zdrowotnej, rodzinnej lub społecznej i byłoby to zgodne z zasadami współżycia społecznego, zarząd dzielnicy na podstawie analizy i oceny sytuacji życiowej i majątkowej wnioskodawcy może postanowić o zwolnieniu z warunków, o których mowa w ust. 1, czyli warunków dotyczących kryterium metrażowego. Zarząd jednak nie podjął nawet próby wnikliwego przeanalizowania warunków mieszkaniowych i sytuacji życiowej Skarżącej/ego, tym samym dopuszczając się rażącego zaniedbania swoich obowiązków i samym naruszył prawa Skarżącej podejmując skarżoną Uchwałę. Zauważyć należy, że orzecznictwo sądowe nie dopuszcza odmowy przyznania lokalu socjalnego z przyczyn innych niż nie spełnianie kryterium dochodowego i tytułu najmu do innego lokalu ( wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 22 stycznia 2008 r. sygn. akt IV SA/Wr 541/07). Warunki przyznawania lokali socjalnych określa Ustawa o ochronie praw lokatorów z dnia 21 czerwca 2001 r. w której w Art. 23 ust. 2 ustalone są jedynie dwa kryteria udzielania pomocy mieszkaniowej w postaci najmu socjalnego: brak tytułu prawnego do innego lokalu i spełnianie kryterium dochodowego. Wprowadzanie przez Zarząd Dzielnicy innych wymogów i kryteriów jest więc niezgodne z w/w zapisem Ustawy. Nie ulega też wątpliwości, że Skarżąca/y ma pod swoją opieką małoletnie dzieci i konstytucyjnym obowiązkiem Gminy, wynikającym wprost z art. 75 Konstytucji RP jest zapewnienie realizacji jej potrzeb mieszkaniowych, czego Zarząd Dzielnicy uporczywie odmawia, nie uznając prawa Skarżącej/ego do starania się o lokal z zasobu mieszkaniowego m.st. Warszawy. Prawo lokalne ustanowione Uchwałą nr XXIII/669/2019 Rady m.st. Warszawy z dnia 5 grudnia 2019 r. w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu miasta stołecznego Warszawy musi pozostawać w zgodzie z Konstytucją RP i wywodzić się z Ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianach kodeksu cywilnego. Nie można stosować procedur krzywdzących dla obywatela przez odmowę zaspokojenia uzasadnionych i chronionych prawem potrzeb mieszkaniowych. To wszystko powoduje, że Skarżąca/y nie ma innego wyjścia niż wnieść skargę na Uchwałę Zarządu Dzielnicy i skarga ta jest zasadna. 

Podpis skarżącej/ego 

………………………

Załączniki: 

1. Pismo Wydziału Zasobów Lokalowych dla Dzielnicy …………… z dnia ……………… r. 

2. Uchwała nr ……….. Zarządu Dzielnicy …………. m.st. Warszawy z dnia …………. r.,

Podstawa prawna:
Uchwała Nr XXIII/669/2019 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 5 grudnia 2019 r. w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu miasta stołecznego Warszawy
Uchwała Nr  XLIX/1531/2021 RADY MIASTA STOŁECZNEGO WARSZAWY z 10 czerwca 2021 r. zmieniająca uchwałę w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu miasta stołecznego Warszawy oraz uchwałę w sprawie Wieloletniego Programu Gospodarowania Mieszkaniowym Zasobem m.st. Warszawy na lata 2021-2025, w tym Programu Mieszkaniowego m.st. Warszawy

Autor: Anna Pieślak

Wstąpienie w najem po bliskim zmarłym

23 Maj 2022

Pan Artur pochodzi z rodziny dysfunkcyjnej. Rodzice rozeszli się zaraz po jego urodzeniu. Rodzicom pana Artura władza rodzicielska została ograniczona z urzędu a pan Artur trafił najpierw do placówki opiekuńczej a następnie do ciotki, która uzyskała status rodzinnej pieczy zastępczej. Ojciec pana Artura był głównym najemcą lokalu mieszkalnego z zasobów m.st. Warszawy. Gdy pan Artur dorastał u ciotki, coraz częściej, za namową ciotki, siostry ojca, zaczął widywać się z ojcem. Ojciec w dalszym ciągu nadużywał alkoholu jednak obiecał synowi, że jeśli on z nim zamieszka, to rozpocznie terapię. W końcu pełnoletni już pan Artur uzgodnił z ojcem, że się do niego przeprowadzi i spróbują nadrobić stracony czas. Po roku wspólnego zamieszkiwania ojciec pana Artura zmarł nagle i niespodziewanie. Zmarły nie zgłosił pana Artura do wspólnego zamieszkania. Pan Artur w dalszym ciągu zameldowany był u ciotki.Urząd nie uznał nawiązania stosunku najmu z panem Arturem.

Śmierć uprawnionego do mieszkania komunalnego utrudnia sytuację mieszkaniową osób, które dotychczas wspólnie z nią zamieszkiwały. Na wstępie należy wyjaśnić, że stosunek najmu nie jest prawem dziedzicznym, w związku z tym nie jest możliwe nabycie tego prawa w drodze spadkobrania,  bowiem mieszkanie komunalne nie stanowi przedmiotu własności najemcy i nie wchodzi do masy spadkowej po zmarłym.

Czy to oznacza, że zawsze trzeba opuścić mieszkanie po zmarłym? Nie, gdyż ustawodawca przewidział w art. 691 k.c. pewne uprawnienia dla osób  wspólnie zamieszkujących ze zmarłym w wynajmowanym przez niego mieszkaniu. Uprawnienia te jednak nie przysługują każdemu! W przepisie konkretnie wskazano przesłanki jakie muszą zachodzić, aby określony krąg osób, w określonych sytuacjach mógł skorzystać z prawa jakim jest wstąpienie w stosunek najmu. Pozostaje odpowiedzieć na podstawowe pytania związane z zagadnieniem wstąpienia w stosunek najmu – czyli kto, kiedy i czy trzeba podjąć kroki prawne aby wstąpienie w najem nastąpiło.

Kiedy następuje wstąpienie w stosunek najmu po bliskim zmarłym?

Osoby uprawnione wstępują w stosunek najmu po zmarłym najemcy z chwilą jego śmierci.

Kto może wstąpić w stosunek najmu? 

Art. 691 k.c. wymienia krąg osób uprawnionych do wstąpienia w stosunek najmu, są to:

  • małżonek niebędący współnajemcą lokalu
  • dzieci najemcy i jego współmałżonka
  • inne osoby, wobec których najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych
  • osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą

Aby dana osoba mogła wstąpić w stosunek najmu po zmarłym konieczne jest spełnienie kolejnej przesłanki, tj. osoba powinna stale zamieszkiwać ze zmarłym do chwili jego śmierci. Nie chodzi o zameldowanie tylko faktyczne zamieszkiwanie!

Należy jednak w tym miejscu zaznaczyć, że do wstąpienia w stosunek najmu może dojść tylko wtedy, gdy umiera jedyny najemca lokalu. Jeżeli po stronie najemcy występuje większa liczba osób, w przypadku śmierci jednej z nich, najem jest kontynuowany przez pozostałych najemców. W miejsce zmarłego nie wstępują inne osoby.

Na czym polega wstąpienie w stosunek najmu po zmarłym?

Wstąpienie w stosunek najmu po zmarłym skutkuje wstąpieniem osoby uprawnionej w prawa i obowiązki dotychczasowego najemcy. Czyli osobę, która wstąpiła w stosunek najmu obowiązują wszelkie ustalone w umowie prawa i obowiązki najemcy. Oczywiście umowa taka może zostać przez osobę uprawnioną wypowiedziana.

W przypadku jakich lokali możliwe jest wstąpienie w stosunek najmu po zmarłym?

Wstąpienie w stosunek najmu możliwe jest w przypadku lokali mieszkalnych.

Uwaga! W przypadku lokalu socjalnego, Sąd Najwyższy w uchwale z dnia z dnia 23 września 2010 r. III CZP 51/10 orzekł, iż na podstawie art. 691 § 1 k.c. nie można wstąpić w stosunek najmu lokalu socjalnego, o którym mowa w ustawie z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianach kodeksu cywilnego

Czy konieczne jest podjęcie jakichs kroków aby wstąpić w stosunek najmu po zmarłym?

Generalnie, nie ma potrzeby podejmowania jakichkolwiek kroków prawnych w celu wstąpienia w stosunek najmu. Wstąpienie w stosunek najmu następuje z mocy prawa z chwilą śmierci najemcy (i po spełnieniu się pozostałych przesłanek). Kroki prawne będzie trzeba podjąć jeśli wynajmujący kwestionuje nasze wstąpienie.

Co zrobic jeśli wynajmujący kwestionuje wstąpienie w stosunek najmu?

Jeżeli dana osoba nie spełnia warunków umożliwiających jej wstąpienie w stosunek najmu, możliwe jest złożenie do gminy wniosku o zawarcie umowy najmu. Niestety, zawarcie takiej umowy zależy już jednak od dobrej woli gminy, a zatem nie w każdym przypadku wniosek o zawarcie umowy zostanie pozytywnie rozpatrzony.

W zasadzie wniosek o ustalenie, że dana osoba wstąpiła w stosunek najmu może pojawić się w postępowaniu zainicjowanym przez osobę zainteresowaną. Wówczas składa ona pozew do sądu o ustalenie wstąpienia w stosunek najmu.

Jeżeli zainteresowany pozostanie bierny, wówczas proces może rozpocząć się w  postępowaniu zapoczątkowanym przez wynajmującego, który najpierw wzywa do opuszczenia i opróżnienia lokalu w wyznaczonym terminie a po bezskutecznym upływie terminu, wnosi pozew do sądu o eksmisję.

Kwestie formalne związane z postępowaniem o ustalenie wstąpienia w stosunek najmu :

  1. postępowanie inicjuje złożenie pozwu o ustalenie wstąpienia w stosunek najmu
  2. sądem właściwym jest sąd rejonowy (według miejsca zamieszkania/siedziby wynajmującego lub według miejsca położenia nieruchomości)
  3. opłata stała od pozwu wynosi 200 zł
  4. należy wykazać interes prawny w żądaniu ustalenia wstąpienia w stosunek najmu
  5. następnie wykazać należy zaistnienie przesłanek do ustalenia wstąpienia w stosunek najmu:
  • stałe zamieszkiwanie ze zmarłym najemcą do czasu jego śmierci – wykazanie, że lokal zajmowany wspólnie z najemcą stanowił i stanowi nadal centrum spraw życiowych osoby żądającej ustalenia, np. prowadzenie gospodarstwa domowego, wychowywanie dzieci itd.). Stałego zamieszkiwania nie można mylić z zameldowaniem! Gmina bada te okoliczności przeprowadzając w tym celu wywiad środowiskowy. Jeżeli z oświadczeń sąsiadów zmarłego najemcy wynikną sprzeczności, tj. nie będzie z nich wynikało, że takie mieszkanie dla osoby ubiegającej się o kontynuację najmu stanowiło centrum interesów życiowych, to gmina może odrzucić wniosek bliskich zmarłego o wstąpienie w stosunek najmu.

Roszczenie o wstąpienie w stosunek najmu nie ulega przedawnieniu.

Pan Artur został poinformowany, iż w jego sytuacji powinien złożyć on pozew do sądu o ustalenie wstąpienia w stosunek najmu, w którym wykaże, że mieszkanie to stanowiło jego centrum życiowe.

Co stanie się jeśli nie ma żadnej osoby uprawnionej do wstąpienia w stosunek najmu?

Brak osób uprawnionych do wstąpienia w stosunek najmu lokalu mieszkalnego powoduje, że stosunek ten wygasa.

Podstawa prawna:
Kodeks cywilny

Autor: Anna Pieślak

Nowa forma składania wniosku o upadłość konsumencką

14 lutego 2022

Pani Janina, przy sporządzaniu wniosku o upadłość konsumencką korzystała z pomocy doradcy obywatelskiego. Dosyć dużo czasu zajęło jej ustalenie nie tylko wierzycieli, ale także wysokości poszczególnych zobowiązań a także zgromadzenie wszystkich dokumentów. Kiedy wniosek był już gotowy wraz ze wszystkimi załącznikami, pani Janina została poinformowana przez doradcę obywatelskiego, że od dnia 1 grudnia 2021 roku obowiązuje elektronizacja postępowań upadłościowych. Pani Janina przeraziła się, gdyż nigdy nie miała do czynienia z komputerem, nie posiada poczty elektronicznej ani rachunku bankowego. Emeryturę przynosi jej listonosz.

Upadłość konsumencka w 2022 r. nie będzie różnić się wiele od dotychczas obowiązujących przepisów. Główna zmiana polega na uruchomieniu Krajowego Rejestru Zadłużonych. Ustawodawca z dniem 1 grudnia 2021 r. przeniósł postępowania upadłościowe do systemu teleinformatycznego. Informatyzacja postępowania oznacza, że wszelkie pisma w postępowaniu upadłościowym mogą być składane jedynie przez system teleinformatyczny. W tym oczywiście wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Akta postępowania dostępne będą również w postaci elektronicznej. Doręczenia pism będą co do zasady elektroniczne. Wniosek o ogłoszenie upadłości może złożyć tylko zarejestrowany użytkownik.

Jak złożyć wniosek o upadłość konsumencką online?

Wniosek o upadłość można złożyć drogą elektroniczną za pośrednictwem Krajowego Rejestru Zadłużonych działającego w ramach Portalu Rejestru Sądowych. Dostęp do portalu można uzyskać pod adresem: https://prs.ms.gov.pl/krz. 

Czy można jeszcze złożyć wniosek o upadłość w formie papierowej?

Tak. Otóż zgodnie z art. 4912 ust. 3 oraz art. 216aa Prawa upadłościowego, dłużnik może złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości na formularzu z pominięciem systemu teleinformatycznego czyli na wydrukowanym, wypełnionym i podpisanym dotychczasowym papierowym formularzu złożonym w biurze podawczym sądu lub nadanym pocztą. Całe dalsze postępowanie odbywa się w formie tradycyjnej.

Jak wypełnić elektroniczny wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej?

Etap I

Logowanie

Najpierw musimy wejść do Portalu Rejestrów Sądowych w zakładkę Krajowy Rejestr Zadłużonych i wybrać okienko Portalu dla użytkowników zarejestrowanych. Jeżeli nie posiadamy konta w tym portalu musimy je otworzyć korzystając z profilu zaufanego lub podpisu elektronicznego. Informację, jak założyć profil zaufany znajdziesz tutaj: https://www.gov.pl/web/gov/zaloz-profil-zaufany

Etap II

Wybór właściwego pisma

W Krajowym Rejestrze Zadłużonych możemy przygotować różne pisma do Sądu w toku postępowania upadłościowego. Jeżeli jesteśmy konsumentem i chcemy ogłosić upadłość należy wybrać wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika nieprowadzącego działalności gospodarczej.

Etap III

Wypełnienie wniosku

Na tym etapie należy podać dane dłużnika, jego wierzycieli, a także dane dotyczące wysokości i daty wymagalności zobowiązań. Dłużnik musi również uzasadnić wniosek. Uzasadnienie powinno zawierać przyczyny powstania stanu niewypłacalności. Dłużnik musi również podać czy posiada lub posiadał jakiś wartościowy majątek, w szczególności nieruchomości. Dłużnik do wniosku powinien dołączyć skany dokumentów stanowiących dowód jego zadłużenia. Po złożeniu skanów dokumentów dłużnik powinien przesłać oryginały tych dokumentów do Sądu. Jeżeli dłużnika reprezentuje adwokat lub radca prawny wystarczy, że z oryginałami dokumentów zapozna się pełnomocnik, który poświadcza zgodność ich kopii z oryginałami. Dłużnik musi też złożyć oświadczenie o braku negatywnych przesłanek do ogłoszenia upadłości.

Etap IV

Opłacenie wniosku

Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej podlega opłacie w kwocie 30 zł. Opłatę tę można wnieść online za pośrednictwem portalu Krajowego Rejestru Zadłużonych lub wykonać przelew bankowy, a następnie dołączyć do wniosku elektroniczne potwierdzenie przelewu lub skan przelewu tradycyjnego.

Etap V

Podpisanie i wysłanie wniosku

W celu podpisania wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej należy użyć profilu zaufanego lub kwalifikowanego podpisu elektronicznego. Następnie można wysłać dokumenty do Sądu. Odpowiedź Sądu również przyjdzie drogą elektroniczną. Po złożeniu wniosku dłużnik otrzyma elektroniczne potwierdzenie złożenie wniosku.

Potrzebujesz pomocy?

Pani Janina nie jest w stanie samodzielnie złożyć wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Ma trudności z założeniem profilu zaufanego a także z obsługą komputera w ogóle. Może jednak liczyć na pomoc doradcy obywatelskiego. Ty też możesz się zgłosić po pomoc. 

Jak złożyć wniosek o upadłość konsumencką jeśli nie posiadamy dostępu do Internetu i nie korzystamy z komputera?

Dla osób, które nie posługują się komputerem, wypełniony wniosek w wersji papierowej wraz z załącznikami wnioskodawca powinien przynieść do sądu do Biura Obsługi Klienta. Tam urzędnik wprowadzi wniosek do systemu za pośrednictwem platformy Krajowego Rejestru Zadłużonych.

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 6 grudnia 2018 r.o Krajowym Rejestrze Zadłużonych Dz.U.2021.1909 
Składanie ustnych wniosków i pism do sądu oraz ustnych zgłoszeń wierzytelności przez osoby wykluczone cyfrowo (art. 216 aa Prawo Upadłościowe)

Autor: Anna Pieślak

Jak unieważnić transakcję sprzedaży nieruchomosci?

6 grudnia 2021

Pan Józef jest bezdzietnym wdowcem. Miał dom i hektar sadu za miastem. Drzewa w sadzie dawały owoce. Pan Józef zatrudniał pomocnika do pracy. Dwa lata temu, w wyniku zaostrzenia przewlekłej choroby, pan Józef trafił do szpitala, przeszedł dwie operacje, amputowano mu stopę cukrzycową, nie był w stanie wrócić do swojego domu. Wynajął mieszkanie w bloku blisko szpitala. Pomocnik pana Józefa uparł się, że odkupi od niego dom i sad. Osaczył pana Józefa, twierdził, że pan Józef nigdy już „nie wróci na swoje”, zaproponował cenę i umówił notariusza celem dokonania transakcji kupna-sprzedaży. Pan Józef nie zaakceptował sprzedaży swojej posiadłości, a tym bardziej zaoferowanej ceny, która, według pana Józefa, była rażąco niska. Pomocnik nie poddawał się i straszył pana Józefa, że “go zabije” jeśli ten nie zgodzi się na sprzedaż. Umówił notariusza, przyjechał po pana Józefa do wynajmowanego przez niego mieszkania, groził mu, że jak nie pojedzie z nim do notariusza i nie podpisze aktu notarialnego, to i tak wszystko straci. Pan Józef czuł się bezsilny, został zastraszony i obawiał się, że wypowiedziane groźby się spełnią. Pomocnik zabrał pana Józefa do swojego samochodu i zawiózł do notariusza. Pan Józef ocknął się w swoim mieszkaniu z aktem notarialnym w ręku, z którego wynikało, że sprzedał swoją nieruchomość pomocnikowi znacznie poniżej ceny rynkowej. 

Co zrobić, jeśli okaże się, umowa sprzedaży nieruchomości nastąpiła wbrew woli sprzedającego. W opisanym przypadku, pan Józef był bezradny, zastraszony i wyzyskany przez swojego pomocnika. Znalazł się on w trudnym położeniu ze względu na swoją sytuację zdrowotną i życiową. 

Oświadczenie woli w celu wywołania skutków prawnych nazywamy czynnością prawną. Zatem oświadczenie woli o sprzedaży nieruchomości, sporządzone w postaci aktu notarialnego w celu przeniesienia własności i uzyskania pieniędzy ze sprzedaży jest czynnością prawną. 

Kiedy możemy mieć do czynienia z nieważnością oświadczenia woli? 

W przypadku pana Józefa mamy do czynienia z nieważnością względną, która oznacza, że transakcja sprzedaży nieruchomości dokonana przez pana Józefa przed notariuszem wywołała skutki prawne – nowym właścicielem nieruchomości został pomocnik pana Józefa.

Czy transakcja ta może zostać unieważniona?

Unieważnienie aktu notarialnego na podstawie wad oświadczenia woli

Podpisaniu umowy sprzedaży nieruchomości nieodłącznie towarzyszy akt notarialny. Jest on niejako „przyklepaniem” czynności prawnej. I jako taki może zostać unieważniony na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego dotyczących tzw. wad oświadczenia woli. Prawo dokładnie wyszczególnia, jakie nieprawidłowości towarzyszące dokonywaniu czynności prawnej mogą być podstawą do podważania samego aktu. 

Są to:

  • brak świadomości lub swobody – dotyczy choroby umysłowej, zaburzenia czynności psychicznych.
  • pozorność oświadczenia woli – dotyczy złożenia takiego oświadczenia woli, które ma na celu ukrycie innej czynności prawnej.
  • błąd istotny, mylne przekonanie co do stanu rzeczy, np. zakup fałszywego obrazu, podczas gdy jesteśmy przeświadczeni o jego oryginalności.
  • podstęp – popełnienie błędu, mylne przeświadczenie na dany temat powstałe w skutek działań osoby trzeciej.
  • groźba – wymuszenie konkretnego oświadczenie woli.

Jeżeli podpisana przez nas umowa nosi znamiona wskazanej wyżej wady oświadczenia woli, zostaliśmy wprowadzeni w błąd, zmuszeni groźbą bądź podstępem, mamy pełne prawo do zakwestionowania jej ważności. Aby unieważnić akt notarialny sprzedaży nieruchomości, trzeba wnieść do sądu pozew o ustalenie nieważności dokonanej czynności prawnej.

Pan Józef został poinformowany, że transakcja ta może zostać unieważniona. Oświadczenie o uchyleniu się od skutków oświadczenia woli musi być złożone w ciągu roku w przypadku błędu (licząc od jego wykrycia) lub groźby (licząc od chwili, kiedy stan obawy ustał). W przypadku wyzysku pan Józef ma 2 lata na żądanie wyrównania świadczeń lub unieważnienia umowy.

Nieważna w sposób względny jest umowa będąca wyzyskiem. Nieważne względnie będzie również oświadczenie woli złożone przez pana Józefa pod wpływem groźby.

W przypadku pana Józefa wystąpiły dwie przesłanki nieważności względnej – groźba oraz wyzysk. Pan Józef został poinformowany, iż w pierwszej kolejności powinien zgłosić się do notariusza i złożyć oświadczenie o uchyleniu się od skutków oświadczenia woli, które będzie stanowiło podstawę do unieważnienia danej czynności prawnej. Oświadczenie takie pan Józef powinien wysłać do pomocnika, który nabył jego nieruchomość  a następnie złożyć do sądu pozew o unieważnienie czynności prawnej, jaką była transakcja sprzedaży nieruchomości.  

Nierzadko takie sprawy kończą się zawiłymi postępowaniami sądowymi, z uwagi na ich materię i skomplikowany proces dowodowy. Warto jednak walczyć o swoje.

Doradca obywatelski poradził panu Józefowi aby złożył on na policji zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa przez pomocnika w postaci gróźb karalnych kierowanych pod jego adresem. Wyrok w postępowaniu karnym ułatwi panu Józefowi uzyskanie unieważnienia transakcji sprzedaży w procesie cywilnym.

Po unieważnieniu przez sąd transakcji sprzedaży nieruchomości, pan Józef stanie się znów właścicielem swojej nieruchomości i będzie zobowiązany do zwrotu pieniędzy, jakie uzyskał w wyniku wadliwego oświadczenia woli. 

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny  (Dz. U. 1964 nr 16 poz. 93 z późn. zm.).

Autor: Anna Pieślak