Porady Obywatelskie

Pani Ania zgłosiła się do punktu nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego w związku z zapytaniem o możliwość zmiany nazwiska swojej córki. Trzy lata temu rozstała się z ojcem dziecka i od tego czasu prowadzi wspólne gospodarstwo domowe wraz z 5-letnią Asią. Po narodzinach dziecka rodzice podjęli wspólną decyzję aby dziecko nosiło nazwisko partnera. Z biegiem czasu okazało się to jednak problematyczne ze względu na to, że matka ma inne nazwisko i często musi tłumaczyć tę sytuację w różnych instytucjach. W związku z tym Pani Ania chciałaby zmienić nazwisko córki tak aby nosiła dwuczłonowe nazwisko złożone z nazwisk obojga rodziców. Pani Ania była w Urzędzie Stanu Cywilnego i uzyskała informację, że do zmiany nazwiska dziecka niezbędna jest zgoda obojga rodziców, natomiast ojciec dziecka jej nie wyraża. Zwróciła się do doradcy obywatelskiego z pytaniem czy jest możliwa zmiana nazwiska dziecka bez zgody ojca dziecka.

Doradca poinformował Panią Anię, że zmiana nazwiska dziecka możliwa jest w trybie administracyjnym na podstawie Ustawy z dnia 17 października 2008 r. o zmianie imienia i nazwiska. Zgodnie z art. 4 w/w ustawy: „zmiany imienia lub nazwiska można dokonać wyłącznie z ważnych powodów, w szczególności gdy dotyczą zmiany: imienia lub nazwiska ośmieszającego albo nielicującego z godnością człowieka; na imię lub nazwisko używane; na imię lub nazwisko, które zostało bezprawnie zmienione; na imię lub nazwisko noszone zgodnie z przepisami prawa państwa, którego obywatelstwo również się posiada.” 

Doradca wskazał, że zmiana nazwiska małoletniego dziecka następuje na pisemny wniosek przedstawiciela ustawowego dziecka za zgodą drugiego z rodziców, która jest wyrażona osobiście przed Kierownikiem lub Zastępcą Kierownika USC bądź w formie pisemnej z podpisem potwierdzonym notarialnie.

Zgoda drugiego rodzica nie jest wymagana wyłącznie w sytuacji gdy drugi rodzic nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, nie żyje, jest nieznany bądź jest pozbawiony władzy rodzicielskiej. Wspólnie z Panią Anią ustalono, że w jej sytuacji nie występuje żadna z powyższych przesłanek, ponieważ ojciec dziecka jest znany, żyje, ma pełną zdolność do czynności prawnych oraz przysługuje mu pełna władza rodzicielska. 

Doradca poinformował Panią Anię, że zgodnie z art. 8 ust 3 Ustawy z dnia 17 października 2008 r. o zmianie imienia i nazwiska „w przypadku braku porozumienia między rodzicami dziecka każde z nich może zwrócić się do sądu opiekuńczego o wyrażenie zgody na zmianę nazwiska dziecka.” Można to zrobić na podstawie § 2 art. 97 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego, zgodnie z którym „o istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie; w braku porozumienia między nimi rozstrzyga sąd opiekuńczy.” Zatem Pani Ania, może złożyć wniosek do sądu o rozstrzygnięcie w istotnych sprawach małoletniego dziecka poprzez wyrażenie zgody, zastępującej zgodę uczestnika postępowania na zmianę nazwiska małoletniego. 

Doradca poinformował, że wniosek powinien zawierać: oznaczenie sądu do którego jest wnoszony, dane osobowe stron, uzasadnienie wskazujące na potrzebę zmiany nazwiska i brak porozumienia rodziców w tej sprawie oraz własnoręczny podpis. Do wniosku obligatoryjnie należy załączyć akt urodzenia dziecka oraz potwierdzenie uiszczenia opłaty sądowej w wysokości 100 zł. Wniosek wraz z załącznikami składa się w dwóch egzemplarzach, z czego jeden przeznaczony jest dla Sądu, a drugi dla uczestnika postępowania czyli ojca dziecka. Dokumenty można złożyć osobiście w Biurze Obsługi Interesanta Sądu lub przesłać za pośrednictwem poczty.

Po uzyskaniu zgody sądu rodzinnego zastępującej zgodę ojca, Pani Ania będzie mogła złożyć wniosek o zmianę nazwiska swojej córki w Urzędzie Stanu Cywilnego. Wskazano również, że zgodnie z Ustawą z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej wydanie decyzji w sprawie zmiany nazwiska podlega opłacie w kwocie 37 zł.

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 17 października 2008 r. o zmianie imienia i nazwiska
Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy
Ustawa z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej

Autorka: Marta Jeżykowska