Autor: apozarowska

Jak działać w przypadku zagrożenia eksmisją?

13 marca 2023

Pani Sylwia jest młodą kobietą mieszkającą z rodzicami w lokalu komunalnym. Ukończyła szkołę ponadpodstawową i podjęła zatrudnienie w wyuczonym zawodzie. Rodzina Pani Sylwii ma jednak od kilku lat problemy materialne. Po ukończeniu szkoły pani Sylwia długo nie mogła znaleźć pracy. Mama zachorowała i otrzymuje niską rentę z tytułu niezdolności do pracy. Ojciec pani Sylwii jest bezrobotny. Zarejestrował się w Urzędzie Pracy ale dla osób po 60-tym roku życia bez wyuczonego zawodu ofert pracy jest niewiele. W okresie kiedy Pani Sylwia nie mogła znaleźć pracy, rodzice przestali płacić czynsz za mieszkanie. Właściciel lokalu (gmina) wypowiedział umowę najmu lokalu i pani Sylwia wraz z rodzicami otrzymała pisemne wezwanie do opróżnienia i opuszczenia lokalu w który mieszka. Co może zrobić w takiej sytuacji.

Pani Sylwia została poinformowana, że jeśli sytuacja rodziny po podjęciu przez panią Sylwię zatrudnienia nie zmieniła się na tyle, żeby rodzina była w stanie wspólnie spłacać zadłużenie, najemcy mogą wystąpić do Zarządu Gospodarowania Nieruchomościami (ZGN) o rozłożenie zadłużenia na raty. Jeżeli rodzina Pani Sylwii będzie opłacać czynsz na bieżąco i realizować ugodę dotyczącą spłaty zadłużenia w formie ratalnej, po 3 miesiącach realizowania ugody jest możliwość wystąpienia o przywrócenie tytułu prawnego do lokalu – czyli o ponowne podpisanie umowy najmu.

Po przywróceniu tytułu najmu, rodzina Pani Sylwii może skorzystać z dodatku mieszkaniowego, który przysługuje osobom mającym tytuł prawny do zajmowanego lokalu mieszkalnego i ponoszącym wydatki związane z jego zajmowaniem. Dodatek mieszkaniowy przysługuje także osobom zajmującym lokal mieszkalny bez tytułu prawnego, ale oczekującym na przysługujący im lokal zamienny albo najem socjalny lokalu. Wniosek należy złożyć w Urzędzie Gminy/Urzędzie Dzielnicy.

Pomoc w opłatach czynszowych może stanowić również obniżka czynszu, o którą można wnioskować w Urzędzie.

Jeśli rodzina pani Sylwii nie będzie w stanie zawrzeć ugody odnośnie spłaty zadłużenia, może spodziewać się, że ZGN skieruje sprawę do sądu o eksmisję wszystkich osób zamieszkujących w lokalu. Należy pamiętać, że tu także można skorzystać z rozwiązań przewidzianych przez prawo a chroniących lokatorów. Najważniejsze jest, żeby odbierać korespondencję z sądu i niezwłocznie na nią odpowiadać. 

Jeśli Pani Sylwia i rodzice otrzymają pozew o eksmisję, należy na pozew odpowiedzieć. Przy eksmisji bowiem sąd orzeka o uprawnieniu do najmu socjalnego lub bądź o braku takiego uprawnienia.

Zgodnie z Ustawą o ochronie lokatorów, sąd nie może orzec o braku uprawnienia do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu wobec:

1) kobiety w ciąży,

2) małoletniego, osoby niepełnosprawnej w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2021 r. poz. 573 i 1981) lub ubezwłasnowolnionego oraz osoby sprawującej nad nim opiekę i wspólnie z nim zamieszkałej,

3) obłożnie chorego,

4) emeryta lub rencisty spełniającego kryteria do otrzymania świadczenia z pomocy społecznej,

5) osoby posiadającej status bezrobotnego,

6) osoby spełniającej przesłanki określone przez radę gminy w drodze uchwały

Sąd orzeknie o uprawnieniu do najmu socjalnego jeśli osoby wskazane powyżej nie mogą zamieszkać w innym lokalu lub ich sytuacja materialna nie pozwala na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych we własnym zakresie. 

Wyjątek stanowią osoby stosujące przemoc w rodzinie oraz osoby wykraczające w sposób rażący lub uporczywy przeciwko porządkowi domowemu, czyniące uciążliwym korzystanie z innych lokali w budynku albo gdy zajęcie lokalu nastąpiło bez tytułu prawnego.

W przypadku gdy dojdzie do eksmisji bez uprawnienia do najmu socjalnego i komornik dokonuje obowiązku opróżnienia lokalu, gmina wskaże pomieszczenie tymczasowe.  Pomieszczenie tymczasowe zawiera dostęp do źródła zaopatrzenia w wodę i do toalety, ale urządzenia te będą znajdowały się poza pomieszczeniem, zawiera także oświetlenie naturalne i elektryczne, daje możliwość ogrzewania, i zapewnia możliwość zainstalowania urządzenia do gotowania posiłków. Pomieszczenie tymczasowe musi mieć co najmniej 5 m2 powierzchni mieszkalnej na jedną osobę i w miarę możliwości znajdować się w tej samej lub pobliskiej miejscowości, w której dotychczas zamieszkiwały osoby zakwaterowane.

Umowę najmu pomieszczenia tymczasowego zawiera się na czas oznaczony, nie krótszy niż miesiąc i nie dłuższy niż 6 miesięcy. Po upływie okresu, na który umowa została zawarta, można wystąpić z wnioskiem o przekwalifikowanie lokalu na lokal socjalny.

Zgodnie z Kodeksem Postępowania Cywilnego: „Wykonując obowiązek opróżnienia lokalu służącego zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych dłużnika na podstawie tytułu wykonawczego, z którego nie wynika uprawnienie dłużnika do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu lub prawo do lokalu zamiennego, (…) jeżeli dłużnikowi nie przysługuje tytuł prawny do innego lokalu lub pomieszczenia, w którym może zamieszkać, komornik wstrzyma się z dokonaniem czynności do czasu, gdy gmina właściwa ze względu na miejsce położenia lokalu podlegającego opróżnieniu, na wniosek komornika, wskaże dłużnikowi tymczasowe pomieszczenie.”

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego
Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych

Autorka: Agnieszka Pożarowska

Wynagrodzenie minimalne a egzekucja komornicza

6 lutego 2023

Pan Darek ma 37  lat. Mieszka z żoną i dwójką dzieci w lokalu komunalnym. Ma córkę z poprzedniego małżeństwa i zaległe alimenty. Od niedawna pracuje zawodowo na umowę o pracę w pełnym wymiarze godzin. Pan Darek jeszcze w czasach kawalerskich wziął spory kredyt na urządzenie mieszkania. Stracił pracę i nie był w stanie go spłacić. Wierzyciel wniósł pozew o zapłatę do sądu. Pan Darek otrzymał sądowy nakaz zapłaty. Miesiąc temu odezwał się do niego komornik reprezentujący wierzyciela-kredytodawcę i wszczął egzekucję z wynagrodzenia pana Darka. Pan Darek dowiedział się z telewizji, że w 2023 r. wzrosła kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę. Co to oznacza dla Pana Darka w kontekście egzekucji komorniczej z wynagrodzenia za pracę?

Doradca poinformował Pana Darka, że w ubiegłym roku minimalne wynagrodzenie za pracę wynosiło 3010 zł brutto a od 1 stycznia 2023 r. pensje minimalne wzrosły do 3 490 zł brutto tj. 2 709,48 zł netto czyli “na rękę”. 

Dobra informacja jest taka, że płaca minimalna wzrośnie jeszcze raz w 2023 r. – kolejna podwyżka płacy minimalnej odbędzie się 1 lipca 2023 r., wówczas wyniesie ona 3600 zł brutto. 

Egzekucja z wynagrodzenia za pracę odbywa się zgodnie z przepisami Kodeksu Pracy. Oznacza to, że od potrąceń komorniczych wolna jest kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę. W związku z tym komornik dokonując zajęcia z wynagrodzenia musi pozostawić pracownikowi aktualnie kwotę 2 709,48 zł.

Nie dotyczy to jednak egzekucji alimentów. W razie egzekucji świadczeń alimentacyjnych – komornik może zająć do wysokości trzech piątych wynagrodzenia (60%). Jeśli wynagrodzenie jest przekazywane na rachunek bankowy, kwota która trafia (już wcześniej „okrojona” przez pracodawcę) na konto bankowe – jest egzekwowana odrębnie, zgodnie z przepisami Prawa bankowego. Zgodnie z ustawą Kodeks postępowania cywilnego do zajęcia alimentacyjnego na koncie bankowym nie przysługuje kwota wolna (art. 1083 § 2 k.p.c.). Oznacza to, że środki na koncie bankowym egzekwowane z tytułu alimentów mogą być zajęte w całości. Może się więc zdarzyć tak, że wynagrodzenie zostanie najpierw potrącone przez pracodawcę a następnie, gdy zostanie przekazane na rachunek bankowy podlega zajęciu w całości przez komornika. W rezultacie dłużnik zostanie pozbawiony wynagrodzenia w całości.

W przypadku Pana Darka, zasadnym byłoby porozumieć się z byłą partnerką-matką jego córki,  co do ratalnej spłaty zaległych alimentów na dziecko. Pan Darek uniknąłby w ten sposób egzekucji alimentów przez komornika i związanych z tym kosztów. Pan Darek musiałby zawrzeć porozumienie o ratalnej spłacie zaległości i zobowiązać się do regularnego bieżącego świadczenia alimentacyjnego na córkę.  W przeciwnym razie, jak wykazano powyżej, może zostać pozbawiony swojego wynagrodzenia w całości. 

Podstawa prawna:
Kodeks pracy (art. 87 i 88)
Kodeks postępowania cywilnego (art. 1083)
Ustawa Prawo bankowe (art. 54)

Autor: Agnieszka Pożarowska

Świadczenie dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji

3 października 2022

Pani Krystyna jest 56 letnią mężatką. Z powodu złego stanu zdrowia od wielu lat nie pracuje, ma orzeczony przez Miejski Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności znaczny stopień niepełnosprawności. Pani Krystyna kiedyś starała się o rentę z tytułu niezdolności do pracy, ale jej nie otrzymała, gdyż nie miała wymaganych okresów opłacania składek na ubezpieczenie społeczne. Rodzinę utrzymuje więc mąż, który sprawuje również opiekę nad Panią Krystyną. Pani Krystyna przeczytała ostatnio o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji, tzw. 500 plus dla niepełnosprawnych i pyta czy mogłaby je otrzymywać?

Doradca w pierwszej kolejności wyjaśnił pani Krystynie, że świadczenie to przysługuje osobie niezdolnej do samodzielnej egzystencji, jeśli niezdolność ta została stwierdzona orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji lub orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji. Takie orzeczenie musi być wydane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Uwaga! Świadczenie to jest uzależnione od kryterium finansowego i jest przeznaczone dla osób, które nie są uprawnione do emerytury ani renty, nie mają ustalonego prawa do innego świadczenia pieniężnego finansowanego ze środków publicznych oraz dla osób uprawnionych do emerytury, renty lub innych świadczeń finansowanych ze środków publicznych (np. zasiłek stały lub zasiłek okresowy z Pomocy Społecznej), jeśli łączna wysokość brutto tych świadczeń nie przekracza kwoty 1896,13 zł. Osobie, która pobiera emeryturę, rentę lub inne świadczenie finansowane ze środków publicznych i łączna kwota brutto tych świadczeń wynosi więcej niż 1396,13 zł, ale nie przekracza 1 96,13 zł wysokość świadczenia będzie pomniejszona o różnicę między kwotą 1896,13 zł i łączną kwotą przysługujących wnioskodawcy świadczeń.

Wniosek o świadczenie uzupełniające należy złożyć w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. W imieniu osoby niepełnosprawnej wniosek może złożyć przedstawiciel ustawowy, pełnomocnik bądź opiekun faktyczny. Wniosek można złożyć także przez platformę elektroniczną PUE ZUS  albo wysłać pocztą, listem poleconym. Do wniosku należy dołączyć orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji lub orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji.

Jeżeli osoba posiada ważne orzeczenie, tzn. nie zakończył się czas na który zostało wydane przez komisję lekarską do spraw inwalidztwa i zatrudnienia przed 1 września 1997 r. i osoba ta została zaliczona do I grupy inwalidzkiej na podstawie tego orzeczenia może również starać się o świadczenie uzupełniające.

ZUS potwierdzi prawo do świadczenia uzupełniającego również na podstawie: orzeczenia o całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym i niezdolności do samodzielnej egzystencji oraz orzeczenia o całkowitej niezdolności do służby i niezdolności do samodzielnej egzystencji.

Ponieważ Pani Krystyna nie ma orzeczenia o niezdolności do samodzielnej egzystencji powinna do wniosku o świadczenie uzupełniające dołączyć aktualne dokumenty medyczne:  zaświadczenie o stanie zdrowia wydane przez lekarza wystawione nie wcześniej niż na miesiąc przed złożeniem wniosku, dokumentację medyczną potwierdzającą charakter schorzeń, dokumenty z rehabilitacji i inne dokumenty, które mogą mieć wpływ przy orzekaniu o niezdolności do samodzielnej egzystencji: badania, karty wypisów ze szpitala, etc. Ponieważ Pani Krystyna posiada orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności wydane przez Miejski Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności powinna również ten dokument dołączyć do wniosku.

Decyzja o przyznaniu bądź odmowie przyznania świadczenia wydawana jest w ciągu 30 dni, ale najpierw musi uprawomocnić się orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji. Zatem osoby nieposiadające jeszcze orzeczenia o niezdolności do samodzielnej egzystencji muszą liczyć się z wydłużeniem okresu potrzebnego najpierw do rozpatrzenia dokumentów medycznych i oceny czy osoba wnioskująca nie jest zdolna do samodzielnej egzystencji.

Świadczenie uzupełniające przysługuje w wysokości 500 zł. Każda osoba pobierająca świadczenie uzupełniające ma obowiązek powiadomić ZUS o wszelkich zmianach w wysokości uzyskiwanych dochodów, świadczeń ze środków publicznych, o uzyskaniu prawa do emerytury, renty, czy środkach uzyskanych z Pomocy Społecznej. Przekroczenie kryterium dochodowego skutkuje bowiem koniecznością zwrotu świadczenia.

W przypadku decyzji odmawiającej przyznania tego świadczenia przysługuje droga odwoławcza. Odwołanie od decyzji ZUS składa się do sądu okręgowego – sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy. Odwołanie należy złożyć za pośrednictwem organu ZUS, który decyzję wydał, w ciągu miesiąca od dnia jej doręczenia. Odwołanie można złożyć na piśmie w oddziale ZUS, zgłosić ustnie do protokołu w placówce ZUS albo wysłać pocztą listem poleconym. Odwołanie można złożyć także elektronicznie za pomocą platformy PUE ZUS, na formularzu „POG”. Złożenie odwołania i postępowanie przed sądem są wolne od opłat.

W punkcie poradnictwa obywatelskiego można uzyskać szczegółowe informacje na temat tego świadczenia, pomoc przy wypełnianiu wniosku i kompletowaniu dokumentów potrzebnych do jego złożenia oraz (w razie decyzji odmownej) wspólnie z doradcą sporządzić odwołanie od decyzji ZUS. 

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 31 lipca 2019 r. o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji

Autor: Agnieszka Pożarowska

Elektroniczna forma składania wniosków o upadłość konsumencką za pośrednictwem Krajowego Rejestru Zadłużonych

18 lipca 2022

Pani Dorota zgłosiła się do punktu poradnictwa obywatelskiego z zamiarem napisania wniosku o upadłość konsumencką. Klientka jest 27 letnią matką samodzielnie wychowującą 6 letniego syna. Mieszka z dzieckiem w mieszkaniu komunalnym. W problemy finansowe popadła po tym jak chłopiec  zachorował i musiała zrezygnować  z zatrudnienia. Obecnie utrzymuje się wyłącznie ze świadczenia pielęgnacyjnego, które otrzymuje w związku z opieką nad chorym synem. 

Pani Dorota spełnia przesłanki ogłoszenia upadłości. Jest niewypłacalna (zgodnie z definicją Ustawy Prawo Upadłościowe), ponieważ ma przeterminowane, tj. niespłacane od więcej niż 3 miesiące zadłużenia. Nie prowadzi działalności gospodarczej – jest osobą fizyczną. Długi nie powstały celowo ani w wyniku rażącego niedbalstwa. Choroba dziecka spowodowała całkowitą zmianę w życiu pani Doroty. Pani Dorota opiekuję się synkiem a w wolnych chwilach odbywa on-line kursy dokształcające, żeby zwiększyć swoje kompetencje na rynku pracy. Aktywnie też poszukuje pracy zdalnej na portalach internetowych. Rachunki za mieszkanie i opłaty opłaca na stronie internetowej swojego banku.

Doradca poinformował Panią Dorotę, że od 1 grudnia 2021 r. jest dostępna nowa, elektroniczna  forma składania wniosku o upadłość konsumencką za pośrednictwem Krajowego Rejestru Zadłużonych. Nadal istnieje także możliwość złożenia wniosku wraz z załącznikami w formie tradycyjnej, czyli pisemnie na formularzu, który można wydrukować ze strony Ministerstwa Sprawiedliwości. Klienci wykluczeni cyfrowo, którzy nie korzystają z Internetu,  w dalszym ciągu mogą korzystać z tej formy złożenia wniosku do sądu gospodarczego.

Dzięki biegłości w posługiwaniu się internetem Pani Dorota jest zainteresowana złożeniem wniosku w formie elektronicznej, została zatem poinformowana, że każda osoba, która chce skorzystać z tej możliwości musi najpierw mieć założony profil zaufany .

W tym celu najlepiej skorzystać ze strony:

https://www.gov.pl/web/gov/zaloz-profil-zaufany

oraz wybrać opcję „Chcę złożyć wniosek on-line”, a następnie zdecydować czy chce się potwierdzić swoje dane w punkcie, w którym można się uwierzytelnić – lista miejsc jest dostępna na stronie internetowej, możliwość taka istnieje min. W urzędach, instytucjach państwowych etc. Osoby, które posiadają bankowość elektroniczną mogą się uwierzytelnić on-line poprzez stronę banku.

Po aktywowaniu profilu zaufanego należy założyć na stronie rejestrów sądowych, profil do aplikacji Krajowego Rejestru Zadłużonych (KRZ). KRZ to nowy system. Ustawa o KRZ weszła w życie dn. 1 grudnia 2021 r. Ogólnie rzecz ujmując, w KRZ znajdują się informacje dotyczące osób zadłużonych. W KRZ można jednak znaleźć wyłącznie informacje dotyczące postępowań wszczętych po 1 grudnia 2021 r. (nie widnieją tam akta spraw wszczętych przed uchwaleniem ustawy).

KRZ jest także elektronicznym narzędziem służącym do opracowywania i wysyłania do Sądu wniosków o upadłość konsumencką oraz swego rodzaju skrzynką nadawczo-odbiorczą do wnoszenia pism do sądu, a także do odbioru korespondencji sądowej.

W Rejestrze ujawnia się między innymi informacje o: 

1. osobach fizycznych i prawnych wobec których były lub są prowadzone postępowania restrukturyzacyjne, upadłościowe; informacje o umorzonych postępowaniach egzekucyjnych prowadzonych przez komornika sądowego lub sąd, a także postępowaniach  egzekucyjnych prowadzonych przez naczelnika urzędu skarbowego, ZUS itp.

2. wspólnikach osobowych spółek handlowych, którzy ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki;

3. informacje o osobach fizycznych, wobec których toczy się egzekucja świadczeń alimentacyjnych lub egzekucja należności budżetu państwa powstałych z tytułu świadczeń wypłacanych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów, a które zalegają ze spełnieniem tych świadczeń za okres dłuższy niż 3 miesiące. 

Rejestr ma charakter jawny i ogólnodostępny, ale zawiera również taki rodzaj informacji, do których dostęp mają jedynie strony postępowania. Dostęp do KRZ jest w pełni darmowy.

Pisma procesowe oraz dokumenty wniesione za pośrednictwem KRZ opatruje się kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub podpisem zaufanym.

Do pisma procesowego wnoszonego za pośrednictwem systemu KRZ dołącza się załączniki również w postaci elektronicznej, trzeba więc mieć dostęp do skanera.

Żeby założyć profil do KRZ należy na stronie https://prs.ms.gov.pl/krz wejść w Portal Użytkowników Zarejestrowanych i wybrać Krajowy Węzeł Identyfikacji Elektronicznej lub jeśli Użytkownik jest posiadaczem Kwalifikowanego Podpisu Elektronicznego wybrać tę opcję.

Po zalogowaniu do KRZ jesteśmy na swoim indywidualnym profilu i można przystąpić do pracy na wnioskiem. 

W katalogu dokumentów należy odszukać: Pisma w postępowaniu o ogłoszenie upadłości, Wniosek o ogłoszenie upadłości

Po uzupełnieniu nawet częściowym formularza, należy pamiętać o regularnym zapisywaniu danych na wniosku. Po wylogowaniu się z systemu, rozpoczęty wniosek możemy odnaleźć  z poziomu Skrzynki przesyłek po lewej stronie. Menu do edycji znajduje się pod opcją Akcje w postaci pionowych kropek.

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 28 lutego 2003 roku Prawo upadłościowe

Autor: Agnieszka Pożarowska

Doręczenie korespondencji sądowej przez komornika

9 Maj 2022

Pan Adam od wielu lat żyje w nieformalnej separacji z żoną, mieszka w Warszawie, a jego żona w Poznaniu. Pan Adam jest osobą niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym. Z powodu stanu zdrowia nie może podjąć zatrudnienia i utrzymuje się z zasiłku stałego z OPS w wysokości 645 zł. Wynajmował pokój, ale obecnie nie stać go na opłacenie najmu. Z uwagi na to, że zalega z płatnościami za kilka miesięcy, wynajmujący zażądał opuszczenia i opróżnienia mieszkania z rzeczy pana Adama. Pan Adam zwrócił się do doradcy obywatelskiego z pytaniem jak uzyskać dla siebie mały lokal z zasobów Miasta. Okazało się jednak, że nie jest to możliwe dopóki pan Adam formalnie jest żonaty. Dlatego pan Adam postanowił się rozwieść. Przy pomocy doradcy napisał i złożył do biura podawczego sądu pozew o rozwód, ale niestety żona nie odebrała korespondencji sądowej…  Pan Adam właśnie otrzymał pismo z sądu zobowiązujące go do doręczenia korespondencji pozwanej (żonie) przez komornika, a ponieważ zupełnie nie wie o co chodzi, ponownie zgłosił się do punktu NPO.

Doradca przede wszystkim poinformował Pana Adama, że taka procedura jest zgodna z Kodeksem Postępowania Cywilnego. Jest to regulacja stosunkowo nowa, ponieważ weszła w życie 7 listopada 2019 roku. Procedura doręczenia korespondencji przez komornika wygląda następująco.

Jeśli adresat, pomimo podwójnego awizo, nie odbierze pozwu lub innego pierwszego pisma procesowego – sąd zawiadamia o tym powoda, czyli stronę, która wniosła sprawę. Strona pozywająca ma dwa miesiące na przesłanie do sądu potwierdzenia doręczenia pozwu za pośrednictwem komornika albo wskazania aktualnego adresu pozwanego lub dostarczenie innego dowodu, że pozwany przebywa pod adresem wskazanym w pozwie. 

Wniosek o doręczenie korespondencji składa się do komornika, w którego rewirze znajduje się miejsce doręczenia. Rewir to obszar właściwości sądu rejonowego, przy którym działa komornik. Znaczenie ma więc adres osoby pozwanej, wskazanej w pozwie oraz miejscowość, w której znajduje się siedziba kancelarii komornika.

Doręczenie przez komornika wiąże się z kosztami. Komornik pobiera opłatę stałą w kwocie 60 zł + ewentualne koszty dojazdu poza miejscowość będącą siedzibą komornika. 

Jeżeli doręczenie na pierwotny adres jest nieskuteczne, podjęcie przez komornika czynności zmierzających do ustalenia aktualnego adresu pozwanego wiąże się z opłatą stałą w kwocie 40 zł + koszty korespondencji i zapytań.

Czynności, które komornik podejmuje w celu doręczenia korespondencji sądowej polegają na jego osobistym stawieniu się pod wskazanym przez powoda adresem i próbie doręczenia korespondencji. W razie niepowodzenia, komornik przeprowadza wywiad środowiskowy z osobami, które zastanie pod danym adresem lub z sąsiadami w celu uzyskania informacji czy adresat zamieszkuje we wskazanym miejscu.

Opłata stała od wniosku powoda o doręczenie korespondencji zgodnie z  Ustawą o kosztach komorniczych wynosi 60 złotych. Opłatę tę wnosi się na rachunek bankowy wybranego komornika wraz z wnioskiem o doręczenie. Opłata jest pobierania za doręczenie na jeden konkretny adres, wskazany we wniosku, niezależnie od liczby zamieszkałych pod tym adresem osób. Naliczenie kolejnej opłaty 60 zł za doręczenie może nastąpić tylko jeśli w  trakcie czynności komorniczych okaże się, że pozwany zamieszkuje pod innym adresem, a powód złoży wniosek o dostarczenie korespondencji na ten inny adres. 

Gdy zlecenie zostanie złożone, następuje pierwszy etap doręczenia, podczas którego komornik podejmuje jedynie próbę doręczenia korespondencji pod adresem wskazanym w zleceniu. Komornik ma na to 14 dni od złożenia opłaconego zlecenia.

Jeśli komornik zastanie adresata w miejscu zamieszkania, legitymuję tę osobę i doręcza jej korespondencję. Adresat podpisuje zwrotne potwierdzenie odbioru, które stanowi dowód doręczenia. Jeżeli komornik nie zastanie adresata w domu, a ustalił np. z sąsiadami lub osobą mieszkającą z adresatem, że adresat mieszka pod tym adresem tylko nie ma go w domu, wówczas zostawia awizo do odbioru pisma w kancelarii komorniczej. Komornik nie może wręczyć pisma innej osobie, nawet jeśli mieszka ona wspólnie z adresatem. Jeśli adresat nie odbierze listu w ciągu 14 dni, list uważa się za doręczony.

Komornik może uzyskać informacje co do adresu zamieszkania pozwanego od organów podatkowych i rentowych (urząd skarbowy, ZUS), banków i spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych. Komornik może wystąpić również z zapytaniem do organów administracji publicznej, zakładów ubezpieczeń czy spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych. 

Wniosek o poszukiwanie aktualnego adresu zamieszkania podlega opłacie komorniczej w wysokości 40 zł. Oprócz tej opłaty powód będzie musiał ponieść dodatkowe wydatki, np. za udzielenie komornikowi informacji przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Urząd Skarbowy, Centralną Ewidencję Pojazdów i Kierowców (CEPiK) lub banki. Komornik może pobierać również zryczałtowane koszty dojazdu do miejsca, w którym doręcza pismo, ponieważ przysługuje mu zwrot zryczałtowanych kosztów dojazdu w granicach miejscowości będącej siedzibą kancelarii komornika. 

W razie wątpliwości o wszystkich kosztach związanych z doręczeniem korespondencji można porozmawiać z doradcą obywatelskim, ale także z komornikiem przed podjęciem przez niego konkretnej czynności. 

Niestety, dopiero po zakończeniu czynności można zwrócić się do komornika o wydanie prawomocnego postanowienia stwierdzającego wysokość wszystkich poniesionych kosztów doręczenia korespondencji lub/i  ustalenia aktualnego adresu zamieszkania pozwanej/go, i potem, przedkładając prawomocne postanowienie komornika  – złożyć do sądu wniosek o zasądzenie zwrotu tych kosztów od strony pozwanej.

Pan Adam otrzymał Wzór wniosku o doręczenie korespondencji oraz dane kancelarii komorniczej właściwej do prowadzenia sprawy ze względu na adres zamieszkania pozwanej.

Jak tylko otrzyma prawomocny wyrok rozwodowy, będzie mógł w punkcie poradnictwa obywatelskiego uzyskać pomoc w wypełnieniu i uzasadnieniu wniosku o pomoc mieszkaniową z zasobów Miasta.

Podstawa prawna:
Kodeks postępowania Cywilnego. Ustawa o kosztach komorniczych.

Wzór wniosku:

Miejscowość, data

………………………….. dnia …………………….

Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym 

………………………………………………………………..

Adres  kancelarii:

Miejscowość:

Wnioskodawca -Powód ……………………………………………………………………………

zamieszkały ………………………………………………………..

  ……………………………………………………………………………

PESEL …………………………………………………………………

Adresat:

……………………………………………………………………………

Zamieszkała/y ……………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………

PESEL …………………………………………………………………

WNIOSEK O DORĘCZENIE KORESPONDENCJI/ PISMA PROCESOWEGO

Przedkładając zobowiązanie Sądu ……………………… w …………………………….. z dnia …………… sygn. akt …………………………… oraz załączone do niego pismo, wnoszę o doręczenie.

Opcjonalnie:

W przypadku gdyby podany adres był nieaktualny, wnoszę o ustalenie aktualnego adresu Pozwanej.

…………………………………

Podpis

Załączniki:

1. Zobowiązanie Sądu wraz z korespondencją.

2. Potwierdzenie wniesienia opłaty za doręczenie korespondencji przez komornika.

Autor: Agnieszka Pożarowska

Dodatek osłonowy

28 marca 2022

Pani Janina jest wdową samotnie mieszkającą w lokalu komunalnym. Niedawno zmarł jej syn, z którym wspólnie mieszkała i dzieliła koszty utrzymania. Obecnie utrzymuje się tylko z niewysokiej emerytury. Pani Janina kilka miesięcy temu ogłosiła upadłość konsumencką i jest w trakcie postępowania upadłościowego. Opłaty za mieszkanie pochłaniają większość jej emerytury. Żywność i środki czystości kupuje Pani Janinie wnuk. Pani Janina chciała skorzystać z dofinansowania do czynszu i opłat za energię, ale okazało się, że nie może liczyć na dodatek mieszkaniowy, ponieważ przekracza tzw. kryterium powierzchniowe. Nie chce zamienić mieszkania na mniejsze, gdyż w obecnym mieszka kilkadziesiąt lat i stanowi ono dla niej wartość emocjonalną – tu mieszkała z mężem, tu wychowała i opiekowała się chorym synem. Jaki rodzaj wsparcia ze strony państwa przysługuje pani Janinie?

W dniu 17 grudnia 2021 r. Sejm przyjął ustawę o dodatku osłonowym. Zgodnie z tą ustawą dodatek osłonowy przysługuje gospodarstwu domowemu, którego przeciętne miesięczne dochody nie przekraczają:

  • 2100 zł w gospodarstwie jednoosobowym albo 
  • 1500 zł na osobę w gospodarstwie wieloosobowym (dochód w rozumieniu ustawy o świadczeniach rodzinnych).

Dla gospodarstw spełniających powyższe kryteria, dodatek osłonowy wyniesie rocznie:

  • 400 zł – dla osoby prowadzącej jednoosobowe gospodarstwo domowe, 
  • 600 zł; dla gospodarstwa domowego składającego się z 2 do 3 osób, 
  • 850 zł dla gospodarstwa domowego składającego się z 4 do 5 osób, 
  • 1150 zł dla gospodarstwa domowego składającego się z co najmniej 6 osób.

Uwaga! Kwota dofinansowania uzależniona jest od źródła ogrzewania.

Wyższy dodatek osłonowy otrzymają gospodarstwa, których głównym źródłem ogrzewania jest: kocioł na paliwo stałe, kominek, koza, ogrzewacz powietrza, trzon kuchenny, piecokuchnia, kuchnia węglowa lub piec kaflowy na paliwo stałe, zasilane węglem lub paliwami węglopochodnymi.

Jednak aby otrzymać wyższy dodatek, konieczny jest wpis takiego źródła ogrzewania do centralnej ewidencji emisyjności budynków.

W takim przypadku dodatek osłonowy wyniesie rocznie: 

  • 500 zł dla gospodarstwa domowego jednoosobowego; 
  • 750 zł dla gospodarstwa domowego składającego się z 2 do 3 osób; 
  • 1062,50 zł dla gospodarstwa domowego składającego się z 4 do 5 osób; 
  • 1437,50 zł dla gospodarstwa domowego składającego się z co najmniej 6 osób.

W przypadku dodatku osłonowego obowiązuje tzw. zasada złotówka za złotówkę. Oznacza to, że dodatek będzie przyznawany nawet po przekroczeniu kryterium dochodowego, a kwota dodatku będzie pomniejszana o kwotę tego przekroczenia. Minimalna kwota wypłacanych dodatków osłonowych wynosi 20 zł.

Terminy wypłaty dodatków osłonowych: 

  • Dla wniosków złożonych do 31 stycznia 2022 r. wypłata dodatków zostanie zrealizowana w dwóch równych ratach, tj. do 31 marca i do 2 grudnia b.r.
  • Osoby, które nie złożyły wniosku do końca stycznia 2022 r., nadal będą mogły ubiegać się wsparcie. Wówczas muszą złożyć wniosek do 31 października 2022 r. W tym przypadku wypłata 100% dodatku zostanie zrealizowana do 2 grudnia 2022 r. 

Uwaga!

Wnioski o wypłatę dodatku osłonowego złożone po 31 października 2022 r. nie zostaną rozpatrzone.

Wniosek o dodatek osłonowy składa się w gminie właściwej ze względu na miejsce zamieszkania osoby składającej wniosek. Wnioskodawcy nie muszą występować do ZUS w celu otrzymania zaświadczenia dotyczącego otrzymywanych świadczeń. Gminy mają obowiązek samodzielnie pozyskiwać dane niezbędne do ustalenia dochodu w celu rozpatrzenia wniosku.

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 17 grudnia 2021 r. o dodatku osłonowym

Autor: Agnieszka Pożarowska

Rodzinny Kapitał Opiekuńczy

31 stycznia 2022

Pani Renata jest matką dwójki dzieci: jednorocznej Zosi i dwuletniego Tomka. W grudniu panią Renatę opuścił partner. Została sama z dziećmi. Pani Renata utrzymuje się ze świadczenia rodzicielskiego, tzw. „kosiniakowego” (pracowała na umowę zlecenie i nie nabyła prawa do zasiłku macierzyńskiego) i świadczenia wychowawczego 500 +. Po odejściu partnera Pani Renacie trudno jest „związać koniec z końcem”, dlatego poprosiła o informację, na jaką pomoc materialną może liczyć.

Pani Renata w Punkcie Nieodpłatnego Poradnictwa Obywatelskiego została poinformowana o świadczeniach przysługujących jej w obecnej sytuacji. 

Wszyscy rodzice spełniający kryterium dochodowe tzn. jeśli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty 674,00 zł, mają prawo do świadczeń rodzinnych na dzieci. Jeśli członkiem rodziny jest dziecko niepełnosprawne, to dochód nie może przekraczać 764,00 zł. Podstawowym świadczeniem jest zasiłek rodzinny.

Jeśli pani Renata uzyska prawo do tego zasiłku, w przyszłości, jak dzieci pójdą do szkoły będzie mogła uzyskać dodatek  dla każdego dziecka z tytułu  rozpoczęcia roku szkolnego. Dodatek przysługuje również na dziecko rozpoczynające roczne przygotowanie przedszkolne. Świadczenie wypłaca się raz z roku w wysokości 100,00 zł na dziecko.

Jeśli  któreś z dzieci podejmie naukę poza miejscem zamieszkania należał się będzie dodatek również z tego tytułu. Na dziecko, które zamieszkało ze względu na naukę w innej miejscowości np. w internacie dodatek wynosi 113,00 zł miesięcznie, a w przypadku dojazdów 69,00 zł miesięcznie.

Wniosek o ustalenie prawa do zasiłku rodzinnego i  dodatków można złożyć zarówno w formie papierowej jak i elektronicznej. Wniosek można złożyć w urzędzie gminy lub miasta właściwym ze względu na miejsce zamieszkania lub w ośrodku pomocy społecznej. Drogą elektroniczną wniosek można złożyć pod warunkiem, że ma się założony profil zaufany e-PUAP.  

Wszyscy rodzice, bez względu na dochód otrzymują oczywiście świadczenie wychowawcze, tzw. 500+. Od 2022 roku wnioski przyjmowane są wyłącznie drogą elektroniczną, poprzez: jedną z platform elektronicznych: 

  • PUE ZUS
  • Emp@tia 
  • bankowość elektroniczną

Platforma Usług Elektronicznych (PUE) PUE ZUS wymaga posiadania konta w tej usłudze. 

W przypadku serwisu Empatia do uwierzytelnienia wymagany jest Podpis Kwalifikowany lub Profil Zaufany. 

Jeśli ktoś korzysta z bankowości elektronicznej – najprostszym sposobem jest skorzystanie ze strony internetowej lub aplikacji mobilnej swojego banku. Instrukcje dostępne są na stronach internetowych banków. 

Rodzinny Kapitał Opiekuńczy – nowe świadczenie dla rodzin

Rodzinny kapitał opiekuńczy (RKO) można otrzymać na dziecko w wieku od 12 do 35 miesiąca życia. Świadczenie to nie zależy od dochodu rodziny i wynosi w sumie do 12 tys. zł na drugie i każde kolejne dziecko.

Rodzinny kapitał opiekuńczy przysługuje matce  lub ojcu dziecka oraz osobie, która przyjęła dziecko na wychowanie i wystąpiła do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia, pod warunkiem, że dziecko mieszka wspólnie z wnioskodawcą  i jest na jego utrzymaniu.

Jeśli rodzice sprawują opiekę naprzemienną (i jest to zgodne z orzeczeniem sądu), świadczenie mogą otrzymywać obydwoje w wysokości połowy przysługującej kwoty. 

Rodzinny kapitał opiekuńczy przysługuje na drugie i każde kolejne dziecko w rodzinie, dlatego we wniosku należy wskazać pierwsze dziecko w rodzinie, którym jest najstarsze dziecko, bez względu na wiek (jeśli dzieci urodziły się tego samego dnia, miesiąca i roku, np. bliźniaki, to najstarszym dzieckiem jest dziecko, które rodzic wskaże we wniosku).

Uwaga!

Pierwszym dzieckiem w rodzinie oczywiście jest dziecko własne, ale może nim być także dziecko małżonka, dziecko drugiego rodzica, z którym rodzic wychowuje je wspólnie, dziecko przyjęte na wychowanie, ale pod warunkiem, że wnioskodawca wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie jego przysposobienia.

Rodzic dziecka może zdecydować czy chce otrzymywać świadczenie w wysokości 500 zł przez 24 miesiące, czy w wysokości 1 000 zł przez 12 miesięcy. W okresie wypłaty świadczenia można raz zmienić  decyzję w sprawie wysokości miesięcznej kwoty świadczenia.

Wniosek o rodzinny kapitał opiekuńczy można składać od 1 stycznia 2022 r. do ZUS. 

Wniosek o rodzinny kapitał opiekuńczy, podobnie jak wniosek o świadczenie 500+, można składać tylko elektronicznie.

Wniosek można składać:

  • od pierwszego dnia, w którym dziecko kończy 9-ty miesiąc życia,
  • do końca miesiąca, w którym dziecko kończy 13-ty. miesiąc życia.

Jeśli rodzic złoży wniosek w tym okresie, to będzie mu przysługiwał kapitał od pierwszego dnia miesiąca, w którym dziecko ukończyło 12 miesiąc życia.

Można wybrać dwa sposoby wypłat: 

1. Po 1000 zł miesięcznie, wówczas wypłaty będą dokonywane do końca drugiego roku życia dziecka

2. po 500 zł miesięcznie, wówczas wypłaty będą dokonywane do końca 3 roku życia dziecka

Jeśli rodzic złoży wniosek po ukończeniu przez dziecko 1 roku, wypłata będzie pomniejszona o 500 zł za każdy miniony miesiąc po ukończeniu przez dziecko 1 roku. Np. jeśli rodzic złożył wniosek z chwilą gdy dziecko ukończyło 1 rok i 2 miesiące – wówczas za te dwa miesiące nie należy się wypłata.

Jeśli wniosek zostanie złożony po wymienionych terminach, rodzic wypłatę otrzyma od pierwszego dnia miesiąca, w którym złożył wniosek.

Wniosek o rodzinny kapitał opiekuńczy w styczniu 2022 r. może złożyć także rodzic dziecka, które ukończyło 12 miesiąc życia przed 2022 r.,

Świadczenie nie przysługuje, jeżeli dziecko zostało umieszczone w pieczy zastępczej oraz kiedy rodzic został pozbawiony władzy rodzicielskiej

Jeśli zgodnie z orzeczeniem sądu opieka nad dzieckiem jest sprawowana na przemian z drugim rodzicem, to każdemu z rodziców przysługuje rodzinny kapitał opiekuńczy w wysokości połowy kwoty za dany miesiąc (250 zł albo 500 zł).

Wniosek o rodzinny kapitał opiekuńczy można złożyć tylko elektronicznie przez Platformę Usług Elektronicznych (PUE) ZUS, przez portal Emp@tia oraz przez bankowość elektroniczną. Funkcjonalność taką zapewniają następujące banki: 

od 4 stycznia 2022 r: 

  • Bank PKO BP, 
  • ING Bank Śląski S.A., 
  • mBank S.A., 
  • Bank Millenium S.A., 
  • Bank PEKAO S.A.,

od 11 stycznia 2022 r. 

  • Getin Noble Bank S.A.

od 24 stycznia 2022 r.:

  • Bank Pocztowy S.A., 

Credit Agricole Bank Polska S.A.

od 1 lutego 2022 r. funkcjonalność do obsługi wniosków będą posiadały: 

Alior Bank S.A., BPS S.A., Santander, BNP Paribas S.A., SGB-Bank S.A., SKOK Energia, SKOK im. Powstańców Śląskich, SKOK Ziemi Rybnickiej, SKOK Unii Lubelskiej, SKOK Progres, SKOK Śląsk, SKOK Wisła, SKOK Chmielewskiego, SKOK Stefczyka, Krakowska SKOK, SKOK Szopienice, SKOK Świdnik, SKOK Centrum, SKOK Kwiatkowskiego, Regionalna SKOK im. Św. Brata Alberta

Jeżeli wnioskodawca złoży wniosek przez bank albo portal Emp@tia, a nie ma profilu na Platformie PUE ZUS, ZUS założy taki profil na podstawie danych z wniosku o rodzinny kapitał opiekuńczy.

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 17 listopada 2021 r. o rodzinnym kapitale opiekuńczym (Dz.U. z 2021 r. poz. 2270). 

Autor: Agnieszka Pożarowska

Egzekucja zaległych alimentów z emerytury

10 listopada 2021

Pan Roman mieszka samotnie w wynajmowanym pokoju. Niedawno skończył 65 lat. Ostatnio miał problemy ze znalezieniem stałej posady i utrzymywał się tylko z prac dorywczych, dlatego z radością przyjął korespondencję z ZUS z decyzją o przyznaniu mu emerytury. Jakże wielkie było jego zdziwienie i rozczarowanie, gdy w dniu wypłaty pierwszego świadczenia dowiedział się w banku, że komornik zajął mu wszystkie środki na koncie z tytułu zaległości alimentacyjnych wobec Funduszu Alimentacyjnego, który wypłacał za pana Romana alimenty zasądzone na jego dzieci (obecnie dzieci pana Romana są już dorosłe i samodzielne, mają swoje własne rodziny). Pan Roman był przekonany, że zaszła jakaś fatalna pomyłka i przyszedł po pomoc do doradcy obywatelskiego. 

Niestety nie doszło do żadnej pomyłki. Zadłużenie alimentacyjne jest w przepisach traktowane priorytetowo, więc konsekwencje dla dłużników alimentacyjnych są dotkliwsze niż to ma miejsce w przypadku innych rodzajów zadłużeń. 

Jeśli chodzi o Fundusz Alimentacyjny, to zobowiązania wobec tego organu nie ulegają przedawnieniu. Egzekucja długu będzie więc prowadzona do skutku. Do przedawnienia roszczeń z funduszu alimentacyjnego nie dojdzie. 

Ile komornik może zająć z tytułu zaległości alimentacyjnych z emerytury pana Romana? 

Zajmując świadczenie emerytalne komornik musi wziąć pod uwagę dwa limity, a mianowicie maksymalną dopuszczalną kwotę potrącenia (60% kwoty świadczenia brutto) oraz tzw. kwotę wolną od potrąceń, czyli sumę, którą musi pozostawić z emerytury na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych (w 2021 r. – 555,19 zł). Kwota ta jest waloryzowana co roku od 1 marca na tych samych zasadach, co emerytury oraz renty. 

Dodatkowe roczne świadczenia dla emerytów i rencistów, czyli tzw. „trzynastka” i “czternastka”, nie podlegają egzekucji komorniczej. 

Dlaczego komornik zajął wszystkie środki na koncie pana Romana? 

Wierzytelności z rachunku bankowego podlegają egzekucji na zaspokojenie alimentów w pełnej wysokości. 

Zakład Ubezpieczeń Społecznych przekazał należne panu Romanowi świadczenie (po zajęciu odpowiednich kwot przez komornika) na konto bankowe, ale środki, które wpłynęły na konto natychmiast zostały zajęte przez komornika w pełnej wysokości i pan Roman został bez środków do życia. 

Czy jest jakieś wyjście z sytuacji pana Romana? 

Tak, pan Roman może wystąpić do wierzyciela, czyli Funduszu Alimentacyjnego o umorzenie zadłużenia, a jeśli wierzyciel nie zgodzi się na umorzenie, to o rozłożenie zadłużenia na raty. 

Jeżeli wierzyciel wyrazi zgodę na rozłożenie zadłużenia na raty i wycofa wniosek egzekucyjny od komornika, to pan Roman będzie otrzymywał emeryturę w pełnej wysokości (środki na jego koncie również nie będą podlegały egzekucji) i będzie mógł spłacać raty w ustalonej z wierzycielem wysokości. 

Zgodnie z przepisami dłużnik może wystąpić do organu właściwego wierzyciela o odroczenie spłaty, o rozłożenie na raty bądź o umorzenie zadłużenia. Wymienione sposoby powinny być stosowane w kolejności podanej w przepisie. Z tego powodu dłużnik alimentacyjny powinien wykorzystać przysługującą mu możliwość odroczenia terminu spłaty występującego zadłużenia lub rozłożyć tę spłatę na raty, a dopiero w ostateczności występować o umorzenie występującej należności. 

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2021.291 t.j. z dnia 2021.02.15). 
Ustawa z dnia 9 stycznia 2020 r. o dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów (Dz.U.2021.1808 t.j. z dnia 2021.10.04). 
Ustawa z dnia 21 stycznia 2021 r. o kolejnym w 2021 r. dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów (Dz.U.2021.432 z dnia 2021.03.10). 4. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U.2021.1805 t.j. z dnia 2021.10.04).

Autor: Agnieszka Pożarowska

Podział majątku z kredytem hipotecznym w tle

19 lipca 2021

Pan Zbigniew zdecydował się rozwieść z żoną Moniką. Obydwoje małżonkowie są zgodni co do tego, że w ich małżeństwie od dawna przestało się układać. Od kilku lat prowadzą oddzielne gospodarstwa domowe. Nie mają dzieci, które ucierpiały by na ich rozstaniu. Postanowili się rozwieść bez orzekania o winie. Obydwoje utrzymują się z pracy i mają relatywnie dobre zarobki. Zagadnienie, które ich nurtuje to, jak podzielić majątek zgromadzony przez kilkanaście lat wspólnego życia, a zwłaszcza, co zrobić z mieszkaniem, które zakupili wspólnie już po zawarciu małżeństwa i które jest obciążone kredytem hipotecznym?

Uogólniając, majątek nabyty przez małżonków w  trakcie trwania małżeństwa  jest majątkiem wspólnym (tzw. wspólność ustawowa), chyba że dany składnik majątku został nabyty przez jednego z małżonków ze środków pochodzących z jego majątku osobistego. 

Warto przypomnieć, co należy do majątku osobistego każdego z małżonków.

Do majątku osobistego każdego z małżonków należą: 

  • przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej; 
  • majątek nabyty przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę; 
  • przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków; 
  • prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie (np. prawo do alimentów, prawo do wynagrodzenia); 
  • przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; 
  • wierzytelności (wierzytelność to w prostych słowach prawo wierzyciela do domagania się od dłużnika spełnienia określonego świadczenia) z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków; 
  • przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków; 
  • prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy; 
  • przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego.

Dopóki trwa małżeństwo, trwa wspólnota majątkowa małżonków. Rozdzielność majątkowa powstaje z chwilą orzeczenia rozwodu (chyba że małżonkowie zdecydują się zawrzeć umowę o rozdzielności wcześniej lub jedno z nich wystąpi o takie orzeczenie do sądu). Dopiero gdy powstanie rozdzielność, można dzielić majątek zgromadzony w trakcie małżeństwa. Podziału majątku wspólnego dokonuje się przeważnie po uprawomocnieniu wyroku rozwodowego, ale zgodnie z przepisami Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego, sąd może podzielić majątek wspólny już w wyroku orzekającym rozwód, o ile przeprowadzenie takiego podziału „nie spowoduje nadmiernych trudności i zwłoki w postępowaniu”. W praktyce oznacza to, że małżonkowie powinni do pozwu rozwodowego dołączyć stosowny wniosek wraz z propozycją zgodnego podziału majątku dorobkowego.

Przy podziale majątku wspólnego uwzględnia się stan majątku z  chwili zniesienia współwłasności, a wartość tego majątku z chwili orzekania.

Istnieją dwa sposoby dokonania podziału majątku – umowny lub sądowy. 

Podział umowny możliwy jest w sytuacji, gdy strony są w stanie porozumieć się w tej kwestii. Wówczas wystarczy umowa pomiędzy stronami dotycząca sposobu podziału majątku. W sytuacji, gdy w skład majątku wchodzi nieruchomość, umowę taką należy sporządzić w formie aktu notarialnego. Koszty notarialne uzależnione są od wartości majątku dorobkowego podlegającego podziałowi.

W sytuacji zaś gdy byli małżonkowie nie mogą dojść do porozumienia, pozostaje droga sądowa. Od wniosku o podział majątku wspólnego złożonego w sądzie właściwym dla miejsca położenia majątku, pobiera się opłatę stałą w kwocie 1000 zł. Jeżeli wniosek zawiera zgodny projekt podziału majątku, to opłata ta wynosi 300 zł. Niestety, może się okazać, że nie jest to koniec wydatków. Jeżeli w trakcie postępowania niezbędne okaże się powołanie biegłego sądowego np. do oszacowania wartości majątku, to kosztami zostaną obciążone także strony postępowania. 

We wniosku należy wskazać, co wchodzi w skład majątku wspólnego oraz zawrzeć propozycję, w jaki sposób majątek ma być podzielony, czyli który składnik majątkowy przechodzi na wyłączną własność jednej ze  stron, czy istnieje konieczność dokonywania wzajemnych spłat czy też nie itp. 

W toku postępowania sąd weryfikuje skład i wartość majątku, istniejące pomiędzy stronami roszczenia oraz dokonuje ostatecznie podziału majątku. Zazwyczaj majątek dorobkowy jest dzielony po równo. Istnieją jednak pewne wyjątkowe okoliczności, które przemawiają za tym, aby dokonany podział nie był całkowicie równy, np. gdy jeden z małżonków trwonił majątek, do którego powstania przyczynił się głównie drugi małżonek.

Byli małżonkowie nadal odpowiadają wspólnie (czyli solidarnie) za zaciągnięte przez siebie zobowiązania. Sytuacja komplikuje się, gdy tak jak w przypadku pana Zbigniewa, długiem jest kredyt hipoteczny zabezpieczony mieszkaniem lub domem. 

W kwestii spłaty kredytu można starać się “dogadać” z bankiem. Można prosić bank o wydanie promesy, w której bank zobowiąże się przepisać umowę kredytu na jednego ze współmałżonków w momencie, gdy sąd prawomocnie orzeknie o przyznaniu mu mieszkania. W takiej sytuacji jedna ze stron będzie miała mieszkanie, ale również pozostały kredyt do spłaty. Druga strona tym samym pozbędzie się zobowiązania kredytowego, ale nie będzie już właścicielem mieszkania. Jest to jednak możliwe tylko w sytuacji, jeśli dochody jednego z małżonków są na tyle wysokie, że będzie on samodzielnie posiadał tzw. zdolność kredytową. 

Niestety, zdarza się, nawet po rozwodzie, że kredyt wciąż obciąża obydwoje, byłych już, małżonków, ponieważ oddzielnie nie posiadają oni zdolności kredytowej. Sąd nie ma prawa ingerować w umowę kredytu i ustalać, kto będzie zobowiązany spłacać raty. Pomimo przyznania własności mieszkania tylko jednemu małżonkowi, oboje kredytobiorcy w takiej sytuacji będą w dalszym ciągu mieli obowiązek płacenia rat, ponieważ banku nie interesuje czy strony są nadal małżonkami czy też nie.

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny 
Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych

Autor: Agnieszka Pożarowska

Rozdzielność majątkowa a podział majątku

24 Maj 2021

Pan Zbyszek ma 43 lata, jest ojcem 14-letniej Zosi. Dwa lata temu rozstał się z małżonką i  wyprowadził ze wspólnie zajmowanego mieszkania własnościowego. Mieszkanie małżonkowie nabyli po ślubie. Żaden z małżonków nie wystąpił o rozwód ale związek pana Zbyszka zakończył się definitywnie i ojciec Zosi nie zamierza powrócić do domu. Kiedy emocje po rozstaniu z żoną już opadły, pan Zbyszek chciałby dokonać podziału majątku. Wyprowadzając się zostawił wszystko żonie. Postanowił, że sprawy majątkowe uporządkują kiedy obydwoje będą na to gotowi. Zwrócił się do doradcy z prośbą o pomoc w sprawie podziału majątku.

Wraz z zawarciem małżeństwa pomiędzy małżonkami powstaje wspólność majątkowa (wspólność ustawowa). Składniki majątku nabytego razem przez małżonków, lub przez jednego z nich w  trakcie trwania małżeństwa stanowią od tej pory majątek wspólny. 

Pan Zbyszek formalnie cały czas jest w związku małżeńskim, tym samym istnieje między nim a żoną wspólność majątkowa. W czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Zawarta podczas trwania ustawowej wspólności majątkowej między małżonkami umowa o podział majątku wspólnego byłaby umową nieważną. Istniejący między małżonkami ustrój wspólności majątkowej znosi dopiero rozdzielność majątkowa. Wspólność majątkowa małżeńska ustaje również wraz z rozwiązaniem małżeństwa. 

Rozdzielność majątkowa może zostać ustanowiona poprzez umowę zawartą u notariusza w formie aktu notarialnego lub w drodze postępowania sądowego. Umowa notarialna jest możliwa gdy oboje małżonkowie są zgodni co do treści tej umowy – konieczne jest zgodne oświadczenie woli obydwu stron. Pozew o ustanowienie rozdzielności majątkowej można również złożyć do sądu rejonowego, wydział cywilny, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania pozwanego.

Ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej podlega opłacie stałej w kwocie 200 złotych. Maksymalna taksa notarialna za umowę rozdzielności majątkowej małżeńskiej wynosi 400,00 zł netto + 23% VAT.

Podział majątku wspólnego podlega w sądzie opłacie stałej w kwocie 1000 złotych od wniosku. Jeżeli wniosek zawiera zgodny projekt podziału majątku, pobiera się opłatę stałą w kwocie 300 złotych. 

Przy podziale majątku u notariusza stawka zależy od wartości dzielonego majątku, na przykład jeśli majątek ma wartość: 

  • do 3000 zł –  stawka wynosi 100 zł;
  • powyżej 3000 zł do 10.000 zł – 100 zł + 3% od nadwyżki powyżej 3000 zł;
  • powyżej 10.000 zł do 30.000 zł – 310 zł + 2% od nadwyżki powyżej 10.000 zł; itd. 

Rozwód powoduje ustanie wspólności majątkowej z mocy prawa. W tym samym wyroku możliwe jest podzielenie majątku dorobkowego małżonków wypracowanego wspólnie w czasie trwania małżeństwa.

Aby podział majątku nie rodził dodatkowych emocji warto wiedzieć czym jest majątek osobisty małżonka a więc majątek, który nie będzie podlegał podziałowi. Do majątku osobistego każdego z małżonków należą:

  • przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;
  • majątek nabyty przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę (chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił);
  • przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków; prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
  • przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę (nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość);
  • wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;
  • przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków; prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy; przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego (chyba że przepis szczególny stanowi inaczej)

Pozostałe składniki majątku nabytego przez małżonków lub jednego z nich w trakcie trwania małżeństwa stanowią majątek wspólny.  Do majątku wspólnego należą w szczególności: pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków; dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków; środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków; kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym, jedynie z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać – w przypadku sądowego podziału majątku – by podział ten nastąpił z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z małżonków przyczynił się do powstania majątku wspólnego.

Podział majątku wspólnego po ustanowieniu rozdzielności majątkowej może odbyć się w  drodze umownej  bądź sądowej. 

Jeżeli podział dotyczy nieruchomości, konieczne jest zawarcie umowy o podział majątku wspólnego małżonków w formie aktu notarialnego. Forma aktu notarialnego jest wymagana także gdy w skład dzielonego majątku wchodzi spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu. 

Umowny podział majątku wspólnego małżonków może dotyczyć całego ich majątku bądź jedynie jego części. Jest on możliwy tylko wówczas gdy oboje małżonkowie (byli małżonkowie) są zgodni co do sposobu samego podziału ich majątku. W sytuacji braku zgody, podział majątku może nastąpić jedynie w trybie postępowania sądowego.

Pan Zbyszek powinien zatem rozważyć czy przeprowadzić rozwód z żoną wraz z podziałem majątku, czy przeprowadzić rozdzielność majątkową, pamiętając że najpierw ustanawia się rozdzielność majątkową, potem dopiero jest możliwy podział majątku.

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy
Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej
Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Autor: Agnieszka Pożarowska