Różnice między rękojmią a gwarancją

Pan Krzysztof rok temu kupił lodówkę. Kilka dni temu okazało się, że zamrażalnik w lodówce przestał działać. W związku z tym Pan Krzysztof chciał złożyć reklamację wadliwego towaru. Zanim jednak udał się do sklepu, zorientował się, że zgubił paragon. Obawia się, że nie mając paragonu nie może reklamować niedziałającej poprawnie lodówki. Czy Pan Krzysztof słusznie obawia się, że jego reklamacja nie zostanie rozpatrzona?

Pomimo zagubienia paragonu Pan Krzysztof jak najbardziej może skutecznie złożyć reklamację na podstawie rękojmi lub gwarancji. Paragon jest tylko i wyłącznie dowodem zakupu lodówki a nie podstawą reklamacji. Gdyby sprzedawca podważył fakt zakupu towaru przez Pana Krzysztofa, dowodem zakupu może być na przykład wyciąg z konta bankowego, posiadana gwarancja, korespondencja ze sprzedającym potwierdzająca zakup lub świadkowie zakupu.

W wypadku zakupienia wadliwego lub uszkodzonego towaru każdy konsument ma możliwość skorzystania z ochrony, jaką jest reklamacja. Reklamacji towaru można dokonać na podstawie rękojmi lub w ramach gwarancji. Pomiędzy tymi formami istnieją znaczące różnice, z którymi warto się zapoznać przed podjęciem świadomej decyzji co do tego, z której z nich skorzystamy (o tym czy skorzystać z rękojmi czy gwarancji decyduje sam konsument).

Oczywistym jest, że kupując dany produkt klient ma uzasadnione oczekiwania, że będzie on działał zgodnie z założeniami i zapewnieniami producenta. Jeśli tak się nie dzieje, może on w świetle prawa dochodzić swoich praw reklamując ten produkt. Jak wyżej wspomniano, reklamacji dokonać można na podstawie rękojmi lub gwarancji.

Rękojmia

Rękojmia jest określoną w art. 556 kodeksu cywilnego odpowiedzialnością sprzedawcy wobec kupującego za wady fizyczne lub prawne rzeczy (zarówno nowych jak i używanych).

Wada fizyczna

Wada fizyczna polega na niezgodności rzeczy sprzedanej z zawartą umową. Rzecz sprzedana jest niezgodna z umową, jeżeli spełnia jeden lub kilka z poniższych warunków:

nie ma ona właściwości, które ta rzecz powinna mieć ze względu na cel, który został określony w umowie lub nie posiada cech, które powinna posiadać w związku z jej przeznaczeniem (np. wodoszczelne buty, które jednak przemakają),
nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego (np. zakupiony przez Internet telefon miał być koloru białego, kupujący otrzymał jednak telefon czarny),
nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie poinformował kupującego o tym, że rzecz nie spełnia tych oczekiwań (np. kupujący w związku z wykonywaną pracą jasno zaznaczył, że kupowany telefon musi być wodoodporny, a sprzedawca zapewnił o takiej cesze, pomimo że telefon jej nie posiadał)
została kupującemu wydana przez sprzedawcę w stanie niekompletnym (na przykład brak zasilacza w zakupionym kompletnym zestawie komputerowym).

Rzecz ma wadę fizyczną także wtedy gdy zostanie nieprawidłowo zamontowana i uruchomiona, jeżeli czynności te zostały wykonane przez sprzedawcę lub inną osobę, za którą sprzedawca ponosi odpowiedzialność. Podobnie przez kupującego, który postąpił zgodnie z instrukcją, którą otrzymał od sprzedawcy.

Wady fizyczne mogą polegać na przykład na zmniejszeniu wartości przedmiotu, jego niekompletności, mniejszej użyteczności niżby to wynikało z przeznaczenia rzeczy.

Co istotne, sprzedawca ponosi odpowiedzialność, gdy wada istniała zarówno przed wydaniem rzeczy nabywcy jak i w przypadku gdy wada powstała dopiero po otrzymaniu rzeczy przez kupującego, ale w ścisłym związku z wadami, które rzecz miała już wcześniej.

Wada prawna

Sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego również w przypadku, gdy rzecz sprzedana jest własnością innej osoby (np. pochodzi z kradzieży) albo jeżeli jest obciążona prawem osoby trzeciej (np. hipoteka, dzierżawa), a także jeżeli ograniczenie w korzystaniu z rzeczy wynika z decyzji lub orzeczenia właściwego organu (np. rzecz zabezpieczona w postępowaniu sądowym jako dowód).

Jeśli konsument stwierdzi, że rzecz posiada wadę, na podstawie rękojmi może żądać:

usunięcia istniejącej wady
obniżenia ceny towaru
naprawienia rzeczy
wymiany rzeczy na wolną od wad (gdy sprzedawca jest jednocześnie producentem)

Istnieje również możliwość odstąpienia od umowy, jednak nie w przypadku gdy sprzedawca niezwłocznie usunie wskazaną wadę lub wymieni wadliwy towar.

Sprzedawca odpowiada wobec konsumenta za sprzedany towar, jeżeli wada zostanie odkryta w okresie 2 lat od momentu jego nabycia (wyjątkiem są nieruchomości, w przypadku których okres odpowiedzialności wynosi 5 lat). Terminu tego sprzedawca nie może skrócić, z wyjątkiem towarów używanych, przy których okres swojej odpowiedzialności sprzedawca może skrócić maksymalnie do 1 roku. O skróceniu terminu konsument musi być jednak poinformowany przed zawarciem umowy.

Przez rok trwania odpowiedzialności sprzedawcy istnieje domniemanie, że wada lub jej przyczyna istniała już w momencie sprzedaży. W związku z powyższym to na przedsiębiorcy ciąży, w tym przypadku, obowiązek udowodnienia, że wada powstała z winy konsumenta.

W sytuacji stwierdzenia wady w późniejszym terminie, czyli między 12 a 24 miesiącem od wydania towaru, nabywca rzeczy powinien wykazać, że wada towaru istniała w momencie jego zakupu.

Gwarancja

Gwarancja jest dobrowolnym oświadczeniem dotyczącym jakości towaru złożonym przez przedsiębiorcę, czyli gwaranta. Udzielenie gwarancji następuje przez złożenie oświadczenia gwarancyjnego, które określa konkretne obowiązki gwaranta i uprawnienia kupującego w przypadku, gdyby rzecz nie miała właściwości określonych w tym oświadczeniu. Oświadczenie może być złożone w dowolnej formie. Konsument ma jednak prawo żądać wydania dokumentu gwarancyjnego na trwałym nośniku (na papierze, w formie elektronicznej itp.). Jest to dowód na posiadanie przez konsumenta uprawnień z tytułu gwarancji. Brak posiadania gwarancji w formie np. pisemnej nie oznacza utraty przez konsumenta tego uprawnienia. W celu ułatwienia dochodzenia roszczeń warto jednak zadbać o wydanie przez gwaranta gwarancji w formie trwałej. Na ogół nowe przedmioty oferowane przez przedsiębiorców są objęte gwarancją, jednak to przedsiębiorca decyduje jaka będzie jej treść oraz zakres ochrony gwarancyjnej, na przykład jaka jest możliwa ilość napraw, warunki wymiany przedmiotu na nowy.

Czas trwania gwarancji zależy od gwaranta, może ona trwać dowolnie 1 rok, 3 czy 5 lat a nawet dożywotnio. W przypadku gdy w oświadczeniu gwarancyjnym nie wskazano okresu ochrony, przyjmuje się, że wynosi on 2 lata, licząc od dnia, w którym towar został wydany konsumentowi.

Zakres odpowiedzialności gwaranta jest określony w oświadczeniu gwarancyjnym. Obejmuje on na ogół zwrot pieniędzy, wymianę, naprawę rzeczy lub zapewnienie innych usług. Wykonanie obowiązków gwaranta powinno nastąpić w terminie wskazanym w oświadczeniu gwarancyjnym. Jeżeli ten czas nie został w gwarancji określony, gwarant powinien wywiązać się z udzielonej gwarancji niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia dostarczenia mu rzeczy obarczonej wadą.

Podsumowanie głównych różnic miedzy rękojmią a gwarancją

Rękojmia jest obowiązkowa, gwarancja jest oświadczeniem dobrowolnym gwaranta,
W rękojmi podmiotem odpowiedzialnym za jego wady jest sprzedawca, w gwarancji gwarant,
Okres obowiązywania rękojmi wynosi 2 lata, w przypadku gwarancji zależy on od oświadczenia gwaranta,
Konsument może skorzystać z rękojmi za wady niezależnie od przyznanej gwarancji.

Rękojmia i gwarancja, czyli na co się zdecydować?

Różnice między gwarancją a rękojmią są oczywiste, jednak konsumenci często mają problem z wyborem odpowiedniego rozwiązania. Kiedy lepiej zdecydować się na rękojmię, a kiedy na gwarancję? Po rękojmię warto sięgnąć, gdy prawa zawarte w gwarancji są okrojone lub termin jej ważności jest krótszy niż dwa lata. Zdarza się także, że klient nie otrzyma karty gwarancyjnej, co z góry każe mu wykorzystać prawo do rękojmi. Jeśli konsument chce odstąpić od umowy, a więc uzyskać zwrot pieniędzy, również powinien skorzystać z prawa do rękojmi, ponieważ gwarancja najczęściej obejmuje jedynie możliwość naprawy lub wymiany wadliwego towaru.

Co ważne dla konsumenta, korzystanie z jednej z form reklamacji nie wyklucza możliwości korzystania z drugiej.

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93,
Ustawa z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta Dz.U. 2014 poz. 827.

Autor: Maciej Popiołek