Pan Kamil opiekuje się niepełnosprawnym 82-letnim ojcem, panem Stanisławem. Pan Kamil jest pracownikiem umysłowym, ma żonę i dorosłe dzieci. Tata pana Kamila po ukończeniu 75. roku życia, przestał radzić sobie mentalnie, zapominał o wizytach lekarskich, mylił daty, nie mógł skupić się dłużej na rozmowie czy słuchaniu radia. Wkrótce pojawiły się objawy demencji i po wykonaniu specjalistycznych badań okazało się, że Tata klienta ma początki choroby Alzheimera. Ponieważ kłopoty umysłowe Taty szybko postępowały, Pan Kamil złożył wniosek o ubezwłasnowolnienie Taty. Sąd orzekł, że całkowite ubezwłasnowolnienie ojca jest uzasadnione. Jednak dla osoby, która zostanie ubezwłasnowolniona całkowicie, sąd ustanawia opiekuna. Pan Kamil zwrócił się do doradcy obywatelskiego o informacje odnośnie zakresu obowiązków jakie będzie miał do spełnienia jako opiekun prawny ojca i jakie formalności będzie miał do wykonania.
Doradca poinformował pana Kamila, iż osoba ubezwłasnowolniona całkowicie nie ma zdolności do czynności prawnych dlatego dla osoby pełnoletniej, która zostanie ubezwłasnowolniona całkowicie, sąd ustanawia opiekuna (dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo ustanawia się kuratora).
Opiekunem prawnym dla dorosłej osoby całkowicie ubezwłasnowolnionej może zostać osoba, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych, nie została pozbawiona praw publicznych, nie nadużywa alkoholu, jest niekarana.
Opiekunem osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie powinien być ustanowiony przede wszystkim jego małżonek, a jeśli brak małżonka, może nim zostać bliski krewny bądź inna osoba bliska, nawet jeśli nie jest spokrewniona.
„Art. 149. [Pierwszeństwo w objęciu opieki]
§ 1. Gdy wzgląd na dobro pozostającego pod opieką nie stoi temu na przeszkodzie, opiekunem małoletniego powinna być ustanowiona przede wszystkim osoba wskazana przez ojca lub matkę, jeżeli nie byli pozbawieni władzy rodzicielskiej.
§ 2. Jeżeli opiekunem nie została ustanowiona osoba wymieniona w paragrafie poprzedzającym, opiekun powinien być ustanowiony spośród krewnych lub innych osób bliskich pozostającego pod opieką albo jego rodziców.”
Uprawnienia i obowiązki osoby sprawującej opiekę nad osobą ubezwłasnowolnioną regulują przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Opiekun sprawuje pieczę nad osobą i majątkiem pozostającego pod opieką i podlega w tym zakresie nadzorowi sądu opiekuńczego. Zgodnie z art. 156 KRiO opiekun powinien uzyskiwać zezwolenie sądu opiekuńczego we wszelkich ważniejszych sprawach, które dotyczą osoby lub majątku osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie. Wniosek o dokonanie czynności dotyczącej majątku osoby ubezwłasnowolnionej składa się w sądzie rejonowym, wydziale rodzinnym.
Jest to związane z tym, że osoba całkowicie ubezwłasnowolniona nie może samodzielnie wykonywać czynności prawnych. Do najważniejszych spośród nich zalicza się między innymi podpisywanie umów, sporządzanie testamentu, zawarcie małżeństwa, branie udziału w wyborach, czy zaciąganie kredytów. Osoba ubezwłasnowolniona całkowicie nie może także sama wyrażać zgody na przeprowadzanie operacji i zabiegów medycznych. Podjęcie decyzji o wykonaniu wymienionych powyżej czynności wymaga uzyskania zezwolenia sądu wydanego na wniosek opiekuna.
Niezwłocznie po objęciu opieki opiekun obowiązany jest sporządzić inwentarz majątku osoby pozostającej pod opieką i przedstawić go sądowi opiekuńczemu. Inwentarz powinien obejmować szczegółowy wykaz wszystkich przedmiotów majątkowych, długów i zobowiązań osoby ubezwłasnowolnionej oraz oszacowanie majątku. Przepis ten stosuje się także w razie późniejszego nabycia majątku przez osobę pozostającą pod opieką. Sąd opiekuńczy może zwolnić opiekuna od obowiązku sporządzenia inwentarza, jeżeli majątek jest nieznaczny.
Opiekun obowiązany jest, w terminach oznaczonych przez sąd opiekuńczy, nie rzadziej niż co roku, składać temu sądowi sprawozdania dotyczące osoby pozostającego pod opieką oraz rachunki z zarządu jego majątkiem. Jeżeli dochody z majątku nie przekraczają prawdopodobnych kosztów utrzymania pozostającego pod opieką, sąd opiekuńczy może zwolnić opiekuna od przedstawiania szczegółowych rachunków z zarządu; w wypadku takim opiekun składa tylko ogólne sprawozdanie o zarządzie majątkiem.
“Art. 166. [Sprawozdania z opieki; rachunki z zarządu]
Sąd przyznaje opiekunowi na jego żądanie za sprawowanie opieki wynagrodzenie okresowe albo wynagrodzenie jednorazowe w dniu ustania opieki lub zwolnienia opiekuna od niej. Pokrywane jest ono z dochodów lub majątku osoby, dla której opiekun jest ustanowiony. Jeśli osoba ta nie ma odpowiednich dochodów lub majątku, wynagrodzenie pokrywane jest ze środków publicznych i wypłacane przez ośrodek pomocy społecznej. Wysokość wynagrodzenia w stosunku miesięcznym, nie może przekroczyć 1/10 przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, bez wypłat nagród z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za okres poprzedzający dzień przyznania wynagrodzenia. Jest także możliwość żądania przez opiekuna od osoby pozostającej pod opieką zwrotu poczynionych przez opiekuna nakładów i wydatków związanych ze sprawowaniem opieki. Takie roszczenie przedawnia się z upływem 3 lat od ustania opieki lub zwolnienia z niej opiekuna.
W celu np. podjęcia gotówki z rachunku bankowego osoby będącej pod opieką lub odbierania emerytury podopiecznego, należy złożyć wniosek do Sądu.
Pan Kamil otrzymał wzór wniosku o zezwolenie na wykonanie czynności dotyczącej emerytury Taty, który należy złożyć do Sądu Rejonowego, wydziału rodzinnego.
WNIOSEK OPIEKUNA O UDZIELENIE ZEZWOLENIA W WAŻNEJ SPRAWIE DOTYCZĄCEJ OSOBY UBEZWŁASNOWOLNIONEJ
Ja, niżej podpisana/y wnoszę o:
1) zezwolenie na …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
2) przeprowadzenie dowodu z dokumentów załączonych do niniejszego wniosku, tj.:
a) postanowienia Sądu Rejonowego …………………………. z dnia ……………. r., sygn. akt …………………, na fakt ustanowienia wnioskodawcy opiekunem ubezwłasnowolnionej matki ……………………………………………………………..,
Uzasadnienie
Na mocy postanowienia Sądu Rejonowego ………………………. z dnia ………….. r., sygn. akt., zostałam ustanowiona opiekunem prawnym mojej Matki/Ojca ………………………….
Dowód: postanowienie Sądu Rejonowego ………………… z dnia ………… r., sygn. akt ……………………………………………………………………………..
Na mocy prawomocnego postanowienia Sądu Okręgowego w Warszawie, Wydział Cywilny Rodzinny i Rejestrowy, wydanego w sprawie o sygnaturze akt ……………………………moja Matka …………została ubezwłasnowolniona całkowicie.
Dowód: postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie, Wydział Cywilny, Rodzinny i Rejestrowy wydane w sprawie o sygnaturze akt ……………………………………………
Wniosek o dokonywanie czynności uzasadniam:
.………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………
Dowód:
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Podstawę wniosku stanowi art. 156 k.r.o.
……………………………………………………
Podpis
Załączniki:
1) postanowienie Sądu Rejonowego …………… z dnia ………….. r., sygn. akt ……………………………………………………………………………………………………..
2) postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie, Wydział Cywilny, Rodzinny i rejestrowy z dnia danego w sprawie o sygnaturze akt ………………………….
3) dowód uiszczenia opłaty sądowej w wysokości 100,00 zł;
4) odpisy wniosku wraz z załącznikami.
Opiekun może podejmować ulokowaną w banku gotówkę również tylko za zezwoleniem sądu opiekuńczego.
Podstawa prawna: Do opieki nad ubezwłasnowolnionym całkowicie stosuje się odpowiednio przepisy o opiece nad małoletnim zgodnie z art. 175 KRiO.
Pan Kamil został poinformowany, że wszystkie obowiązki nałożone na opiekuna dotyczące podopiecznego i jego spraw majątkowych, mają za cel ochronę i bezpieczeństwo osoby ubezwłasnowolnionej. Ważne jest zatem, żeby nie stracić z oczu dobra podopiecznego a pomoc w wypełnieniu dokumentów do sądu rodzinnego Pan Kamil uzyska w punkcie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego.
Podstawa prawna: Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy
Autorka: Agnieszka Pożarowska
Porady Obywatelskie 