Pani Mirosława skończyła 90 lat, jest osobą samotną a emerytura jest jej jedynym źródłem utrzymania. Cztery miesiące temu pani Mirosława pochowała męża, na leczenie którego zaciągała pożyczki bankowe. Po śmierci męża pani Mirosława złożyła wniosek o upadłość konsumencką. Pani Mirosława dowiedziała się o blokadzie rachunku bankowego w dniu, w którym wpłynął jej przelew z ZUS z emeryturą w wysokości 1 422 zł, przy czym kwota ta była już po potrąceniu przez ZUS zajęcia egzekucyjnego w kwocie 499 zł. Pani Mirosława była bardzo zaskoczona, gdyż nie otrzymała jeszcze z sądu informacji o ogłoszeniu jej upadłości a już została pozbawiona środków do życia. Zwróciła się po pomoc do doradcy obywatelskiego.
Doradca obywatelski wyjaśnił pani Mirosławie, że blokady dokonał bank. Doradca obywatelski spotkał się już z taką sytuacją kilkakrotnie u osób, które ogłosiły upadłość konsumencką. .
Banki blokują rachunki osób upadłych w momencie gdy w ich rejestrze pojawi się komunikat, że posiadacz rachunku ogłosił upadłość konsumencką. Obowiązek monitorowania przez banki Krajowego Rejestru Zadłużonych wynika z art. 178 ust. 5 prawa upadłościowego. Natomiast, zdaniem Komisji Nadzoru Urzędu Finansowego, obowiązek zablokowania rachunku upadłego wynika z art. 75 prawa upadłościowego, zgodnie z którym upadły traci prawo zarządu majątkiem wchodzącym w skład masy upadłości. Należy zwrócić uwagę, że stan prawny nie jest jednoznaczny gdyż dokonana blokada może pozbawić upadłego środków do życia, co stoi w sprzeczności z treścią i motywami wprowadzenia art. 63 prawa upadłościowego, który ma na celu pozostawienie upadłemu podstawowych środków do życia w czasie trwania postępowania upadłościowego.
Problemem jest to, że bank nie zważa na to, czy kwota wpływająca na rachunek wchodzi do masy upadłości, czy też nie. Banki szablonowo i asekuracyjnie blokują rachunek bankowy, uniemożliwiając dokonywania jakichkolwiek operacji. A przecież w bankach pracują specjaliści, którzy po analizie mogliby stwierdzić, że zgromadzone środki pieniężne, względnie część środków nie wchodzi do masy upadłości. Bank mógłby samodzielnie zezwolić na wypłatę tych środków przez upadłego. Z regułu jednak banki nie dokonują żadnych analiz a po prostu blokują rachunki.
Bank nie powinien był zablokować rachunku pani Mirosławy, gdyż na podstawie posiadanych informacji był w stanie jednoznacznie ustalić, że środki, które wpłynęły na rachunek stanowią świadczenie niewchodzące do masy upadłości. Regulacja taka wynika wprost z powszechnie obowiązujących przepisów prawa, a bank we własnym zakresie miał możliwość ustalić pochodzenie środków, chociażby na podstawie tytułu przelewu i danych składającego dyspozycję.
Na stronie internetowej banku można znaleźć taką informację:
„Skutki prawne ogłoszenia upadłości:
- tracisz prawo do zarządzania i korzystania z pieniędzy na koncie, które wchodzą do masy upadłości,
- od tej pory Twoim majątkiem dysponuje wyłącznie przydzielony przez sąd syndyk – to on jest uprawniony do składania dyspozycji do konta: płatniczych, udzielania pełnomocnictwa i zamknięcia konta,
- Podsumowanie: Po ogłoszeniu upadłości zablokujemy Ci dostęp do konta i odblokujemy go dopiero, gdy syndyk zleci odpowiednią dyspozycję lub złożysz dyspozycję dotyczącą środków wyłączonych z masy upadłości na podstawie art. 63 Prawa upadłościowego. Zawiadomimy również syndyka o posiadanym koncie.”
Doradca obywatelski sprawdził w Krajowym Rejestrze Zadłużonych, że Sąd wydał postanowienie o postępowaniu upadłościowym pani Mirosławy wskazując syndyka do prowadzenia tego postępowania. Doradca skontaktował się z syndykiem i w imieniu pani Mirosławy zwrócił się do syndyka z prośbą o pilną interwencję w banku. Pani Mirosława przez 4 dni pozostawała bez środków do życia, gdyż tyle czasu trwało odblokowanie jej rachunku. Syndyk musiał udać się do banku i wydać dyspozycję wypłaty środków.
Możliwe jest także złożenie w banku reklamacji przez upadłego. Jednak procedura reklamacyjna trwa dłużej niż wizyta syndyka w banku.
Doradca obywatelski zawiadomił o przyjętej przez banki praktyce blokowania rachunków Rzecznika ds. Finansowych, który może wystąpić do sądu z pozwem o zaniechanie tej praktyki rynkowej poprzez:
- złożenie do Sądu Najwyższego wniosku o uchwałę jak interpretować rozbieżności w orzecznictwie,
- poinformowanie Komisji Nadzoru Finansowego i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów,
- wystąpienie do ministerstw o zmiany systemowe
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 28 lutego 2003 roku - Prawo upadłościowe Komunikat Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego z 3 sierpnia 2021 r., dotyczący blokady rachunków bankowych w przypadku ogłoszenia upadłości konsumenckiej.
Autor: Anna Pieślak
Porady Obywatelskie 