Pan Krzysztof (l.50) mieszka sam z ojcem (l.70), który nie jest w stanie samodzielnie zaspokajać swoich podstawowych potrzeb. Ojciec porusza się z trudem, podczas nieobecności pana Krzysztofa potrafi odkręcić gaz lub wyjść z mieszkania i się zgubić. Pan Krzysztof nie jest w stanie sprawować nieustannej opieki nad ojcem z uwagi na obowiązki w pracy. Jednocześnie nie stać go na opłacenie prywatnej opieki, a kontakt z ojcem jest znacznie utrudniony. Co w takiej sytuacji może zrobić pan Krzysztof?
Niewątpliwie problemem dla wielu rodzin jest konieczność sprawowania opieki nad osobą, która ze względu na wiek lub stan zdrowia nie jest w stanie samodzielnie zaspokajać swoich podstawowych potrzeb. Zapewnienie właściwych warunków bytowych dla osoby, która wymaga całodobowej pomocy, wiąże się z koniecznością pełnego zaangażowania członków rodziny lub znacznymi wydatkami na opłacenie takiej opieki. Ponadto, często zdarza się, że osoba starsza, w dodatku obłożnie chora, nie jest w stanie w żaden sposób wyrazić swojej woli co do dalszego sposobu opieki.
Jakie są przesłanki umieszczenia przez sąd osoby niezdolnej do zaspokajania podstawowych potrzeb do Domu Pomocy Społecznej bez jej zgody?
Zgodnie z art. 39 ust. 1 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego, jeżeli osoba, która wskutek choroby psychicznej lub upośledzenia umysłowego nie jest zdolna do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych i nie ma możliwości korzystania z opieki innych osób oraz potrzebuje stałej opieki i pielęgnacji, lecz nie wymaga leczenia szpitalnego nie wyraża zgody na przyjęcie jej do domu pomocy społecznej, a brak opieki zagraża życiu tej osoby, organ do spraw pomocy społecznej może wystąpić do sądu z wnioskiem o przyjęcie do domu pomocy społecznej bez jej zgody. Postępowanie sądowe o umieszczenie osoby w Domu Pomocy Społecznej musi wykazać, że osoba taka ma stwierdzoną chorobę psychiczną lub upośledzenie umysłowe (np. jedną z częstszych przypadłości jest zespół otępienny). W toku postępowania, sąd powołuje biegłego psychiatrę, który na podstawie dokumentacji medycznej oraz bezpośredniego badania pacjenta stawia odpowiednią diagnozę. Opinia ta stanowi kluczowy dowód w sprawie. Szczególną uwagę zwraca się na to czy brak stałej, całodobowej opieki nie zagrozi życiu takiej osoby.
Niestety w praktyce postępowanie sądowe o umieszczenie w domu pomocy społecznej trwa co najmniej kilka miesięcy. W skrajnych przypadkach może przeciągnąć się nawet do roku. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest przede wszystkim brak odpowiedniej ilości biegłych psychiatrów. Sądy muszą czekać na wydanie przez nich odpowiedniej opinii, a następnie wyznaczyć termin rozprawy. Aby zapobiec niepotrzebnemu wydłużeniu postępowania należy podjąć odpowiednie kroki już na wczesnym etapie. Przede wszystkim warto nie zwlekać z podjęciem decyzji o złożeniu wniosku do sądu. Po drugie, w sytuacji kiedy w sposób ewidentny widać, że z taką osobą nie ma kontaktu, nie jest w stanie zadbać o swoje podstawowe potrzeby, to wówczas w piśmie do sądu należy złożyć wniosek o zabezpieczenie, poprzez umieszczenie zainteresowanego w ośrodku na czas trwania postępowania. W takiej sytuacji sąd w trybie pilnym rozpatrzy czy jest to uzasadnione i wyda odpowiednie orzeczenie, które wprawdzie nie będzie kończyć sprawy, ale spowoduje, że dalsze postępowanie będzie w zasadzie formalnością.
Pan Krzysztof powinien więc wystąpić do Ośrodka Pomocy Społecznej o złożenie do sądu miejsca zamieszkania ojca wniosku o umieszczenie ojca w Domu Pomocy Społecznej bez zgody wraz z wnioskiem o zabezpieczenie, dołączając dokumentację medyczną ojca.
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego
Autor: Adam Królak
Porady Obywatelskie 