Pani Jolanta kończy niebawem 65 lat. Od ponad 10 lat cały czas pracuje w jednym zakładzie pracy na podstawie umowy o pracę. Pani Jolanta czuje się zmęczona i myśli o tym aby przejść na emeryturę. Zwłaszcza, że zachorował jej mąż. Choroba męża sporo kosztuje. Pani Jolanta pyta czy w związku z przejściem na emeryturę może starać się uzyskać od pracodawcy jakieś dodatkowe pieniądze.
Doradca poinformował panią Jolantę, że będzie jej przysługiwała odprawa emerytalna.
Odprawa emerytalna to dodatkowe wynagrodzenie wypłacane pracownikowi, który kończy pracę zawodową i odchodzi na emeryturę. Należy się każdemu pracownikowi, u którego z powodu przejścia na emeryturę ustał stosunek pracy. Wysokość odprawy odpowiada jednomiesięcznemu wynagrodzeniu. Tak stanowi Kodeks Pracy, który pozwala jednak pracodawcy ustalić inną kwotę.
Wszystkie wynikające z Kodeksu Pracy ustalenia związane z wysokością odprawy emerytalnej, znajdują się w wewnętrznych regulaminach firm, czyli w takich dokumentach jak Układ zbiorowy pracy lub Regulamin wynagradzania.
Doradca poradził pani Jolancie aby dowiedziała się w dziale kadr, jakie zasady dotyczące odprawy emerytalnej obowiązują w jej firmie? Jest tylko jeden warunek — wysokość odprawy emerytalnej nie może być mniejsza niż miesięczna pensja pracownika. Możliwe, że pracodawca pani Jolanty zdecydował się wypłacać osobom odchodzącym na emeryturę świadczenie większe niż 1-miesięczna pensja.
Uwaga! Odprawę emerytalną można dostać tylko raz.
Chodzi o to, że jeśli pani Jolanta podejmie pracę będąc już na emeryturze, po zakończeniu współpracy z daną firmą ponownej odprawy już nie dostanie. Nie można bowiem pobrać tego świadczenia dwukrotnie.
Natomiast jeśli zdarzyłoby się tak, że pracownik pracuje na kilku etatach jednocześnie i właśnie nadeszła chwila jego przejścia na emeryturę, dostanie on pieniężną odprawę emerytalną od każdego z pracodawców.
Kiedy pracodawca powinien wypłacić odprawę emerytalną?
Odprawę emerytalną wypłaca się w dniu ustania stosunku pracy.
To dlatego wraz z ostatnią pensją pani Jolanta dostanie dodatkowe pieniądze. W zależności od firmy może to być wartość miesięcznego lub kilku miesięcznego wynagrodzenia.
Pani Jolanta może być pewna, że odprawę dostanie wraz z przejściem na emeryturę. Jeśli pracodawca będzie ociągał się z wypłaceniem odprawy emerytalnej, czeka go grzywna w wysokości od 1000 zł do 30 000 zł.
Odprawa emerytalna a składki ZUS?
Dobra wiadomość jest taka, że odprawa emerytalna nie jest opodatkowana. To oznacza, że w praktyce pani Jolanta dostanie więcej pieniędzy, niż wynosi jej miesięczna pensja.
Jak obliczyć wysokość odprawy emerytalnej? Dokładnie tak samo, jak wyliczając ekwiwalent za niewykorzystany urlop jednak bez dzielenia przez współczynnik i godziny. Nie jest to łatwy rachunek, więc doradca poradził pani Jolancie aby zgłosiła się do działu kadr. Tam wysokość odprawy zostanie obliczona precyzyjnie.
Kiedy odprawa emerytalna się nie należy?
Nie ma znaczenia, w jaki sposób zakończył się stosunek pracy przed odejściem na emeryturę. Bez względu na to, kto rozwiązał umowę o pracę – pracownik czy pracodawca, czy było to porozumienie stron — odprawa emerytalna i tak się należy.
Są jednak sytuacje, w których otrzymanie odprawy nie jest oczywiste.
Do niedawna w orzecznictwie dominował pogląd, że w przypadku ustania stosunku pracy w wyniku wypowiedzenia umowy przez pracodawcę z winy pracownika, odprawa nie należy się. Jednak w uchwale 7 sędziów z 28 czerwca 2017 r. (III PZP 1/17) Sąd Najwyższy stwierdził, że rozwiązanie stosunku pracy na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 k.p. nie wyklucza prawa pracownika samorządowego do jednorazowej odprawy emerytalnej. Co prawda orzeczenie dotyczyło pracowników samorządowych, ale z pewnością na tę uchwałę mogą powoływać się również inni pracownicy (nie tylko samorządowi), żądając wypłacenia odprawy, pomimo tego, że zostali zwolnieni dyscyplinarnie.
Odprawa emerytalna nie należy się osobom zatrudnionym na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło.
Podstawa prawna: Kodeks Pracy Uchwała Sądu Najwyższego z 28 czerwca 2017 roku (III PZP 1/17)
Autor: Anna Pieślak
Porady Obywatelskie 