Porady Obywatelskie

Pan Piotr został pozbawiony władzy rodzicielskiej. Jego była partnerka nie poradziła sobie z opieką nad dzieckiem i małoletni syn pana Piotra został umieszczony w pieczy zastępczej. Pan Piotr nie utrzymuje z synem żadnych kontaktów.  Pan Piotr jest w kolejnym związku partnerskim, z którego ma drugiego syna. pan Piotr otrzymał właśnie decyzję o uregulowaniu opłaty za pobyt syna w pieczy zastępczej. Pan Piotr pyta czy ma obowiązek uiszczania opłaty za syna, skoro jest pozbawiony władzy rodzicielskiej..  

Kwestie związane z rodziną zastępczą i pobytem w niej dziecka reguluje ustawa z dnia 6 września 2011 r. o wspieraniu rodziny i wspieraniu pieczy zastępczej. Zgodnie z nią formami rodzinnej pieczy zastępczej są: 

1. rodzina zastępcza:

a) spokrewniona;

b) niezawodowa;

c) zawodowa, w tym zawodowa pełniąca funkcję pogotowia rodzinnego i zawodowa specjalistyczna;

2. rodzinny dom dziecka

Obowiązek alimentacyjny

Umieszczenie dziecka w pieczy zastępczej nie zwalnia rodziców z obowiązku alimentacji na jego rzecz. Przeszkodą nie jest  ograniczenie, zawieszenie czy pozbawienie władzy rodzicielskiej. Opiekun zastępczy lub Dyrektor Ośrodka Pomocy Społecznej  są uprawnieni aby wystąpić do sądu z pozwem o alimenty przeciwko rodzicom dziecka. Należy mieć na uwadze, że Dyrektor jest do tego zobowiązany po upływie roku od umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej.

Rodzice obowiązani są do alimentów na dziecko, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Dochodem dziecka nie będzie świadczenie na pokrycie jego kosztów utrzymania w rodzinie zastępczej lub rodzinnym domu dziecka, które jest finansowane ze środków budżetu państwa.

Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb dziecka oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości rodziców. Trzeba pamiętać, że brak pracy w wyuczonym zawodzie nie jest wystarczającą przyczyną, by żądać oddalenia powództwa alimentacyjnego. Przy ocenie, czy i w jakim rozmiarze, dana osoba może zostać obciążona obowiązkiem alimentacyjnym, istotna jest nie tyle jej aktualna sytuacja majątkowa i zarobkowa, lecz właśnie to, jaka ta sytuacja mogłaby być, gdyby wykorzystano wszelkie sposoby na osiągnięcie możliwie wysokiego pułapu zarobków i posiadanego majątku (orzeczenie SN z dnia 9 stycznia 1959 r., III CR 212/58, OSN 1960, nr 2, poz. 48).

Sprawa o alimenty może więc zakończyć się zasądzeniem od rodziców żądanej kwoty alimentów na rzecz dziecka, które będą płatne do rąk opiekuna zastępczego, chyba że sąd postanowi inaczej.

W razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego (np. podwyższenie alimentów).

Fakt uzyskania przez dziecko pełnoletności nie oznacza, że obowiązek alimentacyjny rodziców wygasa. Uprawniony może znajdować się w sytuacji, w której nie jest jeszcze w stanie samodzielnie się utrzymać (np. nadal kształci się i nie ma wyuczonego zawodu). Przepisy nie określają również granicy wieku, do której możliwe jest realizowanie obowiązku alimentacyjnego. Należy pamiętać, że aby obowiązek alimentacyjny został uchylony, trzeba się zwrócić do sądu.

Opłata za pobyt dziecka w rodzinnej pieczy zastępczej

Za pobyt dziecka w pieczy zastępczej rodzice ponoszą miesięczną opłatę w wysokości przyznanych świadczeń oraz dodatków, o których mowa w art. 80 ust. 1 i art. 81 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. W przypadku umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej spokrewnionej, opłata za pobyt dziecka aktualnie wynosi 785 zł miesięcznie, a w rodzinie zastępczej niezawodowej, zawodowej lub rodzinnym domu dziecka – 1189 zł miesięcznie. W sytuacji gdy rodzina zastępcza pobiera świadczenie na pokrycie kosztów utrzymania dziecka na podstawie dotychczasowych przepisów, tj. ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 ze zm.), wysokość opłaty będzie odpowiadała wysokości przyznanego tej rodzinie świadczenia.

Ograniczenie, pozbawienie lub zawieszenie władzy rodzicielskiej nie wyłącza obowiązku ponoszenia opłaty.

Ośrodek Pomocy Społecznej prowadzi postępowania administracyjne w sprawie ustalenia opłaty za pobyt dziecka w pieczy zastępczej jako jednostka właściwa ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem w rodzinie zastępczej czy rodzinnym domu dziecka. Ustalenie opłaty następuje w drodze decyzji starosty, od której służy odwołanie na zasadach określonych w Kodeksie postępowania administracyjnego.

Opłatę rodzice ponoszą od dnia umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej i odpowiadają za nią solidarnie. Oznacza to, że każde z nich odpowiada za całość, jednak w momencie gdy jedno zapłaci całą kwotę, dług wygasa, ale osoba płacąca może żądać zwrotu połowy od drugiej. Oznacza to, że starosta ma prawo ściągnąć całą należność od jednego rodzica, który może wystąpić z powództwem przeciwko drugiemu rodzicowi o zwrot połowy uiszczonej kwoty.

Od opłaty naliczane są odsetki ustawowe od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym decyzja ustalająca opłatę stała się ostateczna. Należności z tytułu nieponoszenia opłaty podlegają egzekucji w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Rodzice nie ponoszą opłaty za okres, w którym dziecko umieszczone w pieczy zastępczej przebywa u nich lub u jednego z nich.

Opłata nie jest ustalana jeżeli dziecko pozostawione zostało przez rodziców bezpośrednio po urodzeniu.

W przypadku powstania zaległości z tytułu nieponoszenia opłaty, za okres dłuższy niż 12 miesięcy starosta przekazuje do biura informacji gospodarczej informację gospodarczą o powstaniu tej zaległości.

Istnieje możliwość ubiegania się o umorzenie w całości lub w części, łącznie z odsetkami, odroczenie terminu płatności, rozłożenie na raty lub odstąpienie od ustalenia opłaty. Warunki umorzenia w całości lub w części, łącznie z odsetkami, odroczenia terminu płatności, rozłożenia na raty lub odstępowania od ustalenia opłaty za pobyt dziecka w pieczy zastępczej ustala Rada Powiatu.

Pan Piotr już wie, że musi pokryć koszty pobytu dziecka w pieczy zastępczej w wysokości, jaka przyznana została przez starostę z uwzględnieniem alimentów. Opłatę tę ponoszą także rodzice pozbawieni władzy rodzicielskiej lub którym władza rodzicielska została zawieszona albo ograniczona.

Pan Piotr może złożyć wniosek o umorzenie płatności w całości lub w części. Jeśli wniosek nie zostanie uwzględniony, pan Piotr może wnioskować o. rozłożenie płatności na raty i wstrzymanie naliczania odsetek.. 

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2022 r., poz. 447 t.j.) . 
Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2022 r., poz. 528 t.j)

Autor: Anna Pieślak