Porady Obywatelskie

Pan Andrzej ma 57 lat. Od 12 lat choruje na cukrzycę. Jego stan ostatnio znacznie się pogorszył się i lekarz zasugerował mu, aby złożył wniosek do Miejskiej Zespołu Orzekania o Niepełnosprawności w Warszawie. Lekarz poinformował go, że po uzyskaniu orzeczenia będzie miał prawo do turnusu rehabilitacyjnego. Pan Andrzej otrzymał umiarkowany stopień niepełnosprawności na okres 3 lat. Zgłosił się do punktu Nieodpłatnego Poradnictwa Obywatelskiego z prośbą o wyjaśnienie jakie uprawnienia mu przysługują jako osobie z niepełnosprawnością.

Doradczyni obywatelska poinformowała Pana Andrzeja, że w zależności od stopnia niepełnosprawności (znacznego, umiarkowanego, lekkiego) przysługują różne  ulgi  i uprawnienia.

Z tytułu umiarkowanego stopnia niepełnosprawności przysługują następujące ulgi i uprawnienia:

Zniżki w komunikacji miejskiej w Warszawie

Ulgi w komunikacji miejskiej ustalane są w drodze uchwały rady miasta lub gminy. Dlatego w poszczególnych miejscowościach są różne, np. w Warszawie do bezpłatnych przejazdów są uprawnione osoby, które ukończyły 26. rok życia i mają orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności:

• symbol 04 – O
• symbol 01 – U
• symbol 12 – C
• symbol 03 – L – od 25 grudnia 2019 r.

oraz te, które nie ukończyły 26. roku życia i mają orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.

Do ulgowych przejazdów (50% zniżki) są uprawnione osoby, które ukończyły 26. rok życia i mają orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności:

• symbol 10 – N
• symbol 05 – R
• symbol 11 – I
• symbol 07 – S
• symbol 09 – M
• symbol 08 – T
• symbol 02 – P
• symbol 06 – E

Aby uzyskać prawo do ulgi komunikacyjnej w Warszawie, trzeba w Punkcie Obsługi Pasażera przedstawić dokument potwierdzający uprawnienia do bezpłatnych/ulgowych przejazdów taki jak legitymacja osoby niepełnosprawnej lub orzeczenie o niepełnosprawności wraz z podanym symbolem choroby oraz złożyć wniosek o wydanie uprawnień do bezpłatnych przejazdów. Uprawnienia kodowane są na 2 lata na Warszawskiej Karcie Miejskiej.

Ulgi, zniżki

https://warszawa19115.pl/-/ulgi-dla-osob-z-orzeczona-niepelnosprawnoscia

Dofinansowania ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON)

Dofinansowanie ze środków PFRON, można uzyskać na  następujące cele:

• uczestnictwo w turnusie rehabilitacyjnym (także opiekunów, gdy osoba z niepełnosprawnością wymaga pomocy w codziennym funkcjonowaniu, a lekarz w skierowaniu wyraźnie uzasadni konieczność pomocy opiekuna);
• dofinansowanie do zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze;
• dofinansowanie do likwidacji barier w komunikowaniu się, technicznych i architektonicznych;
• dofinansowanie do kosztów usług tłumacza języka migowego lub tłumacza – przewodnika dla osoby niepełnosprawnej lub kosztów utrzymania psa asystującego;

Wniosek o dofinansowanie składa się na specjalnym formularzu. Formularze wniosków są dostępne na stronie:

https://wcpr.pl/nasze-uslugi/osoby-niepelnosprawne/dofinansowania-dla-osob-niepelnosprawnych

Do wniosku należy obowiązkowo dołączyć:

• kopię orzeczenia o stopniu niepełnosprawności lub orzeczenie równoważne, 
• oświadczenie o dochodach netto obliczonych za kwartał poprzedzający miesiąc, w którym składany jest wniosek i liczbie osób pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym;
• fakturę pro-forma lub inny dokument potwierdzający koszt planowanego zakupu urządzenia czy przedsięwzięcia.

Więcej informacji o dofinansowaniach można uzyskać w Warszawskim Centrum Pomocy Rodzinie: 

https://wcpr.pl/osoby-niepelnosprawne/wsparcie-osob-niepelnosprawnych/pracownicy-dzialu-wspierania-osob-niepelnosprawnych

Zasiłek pielęgnacyjny

Prawo do zasiłku pielęgnacyjnego przysługuje osobie z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności wyłącznie wówczas, jeżeli niepełnosprawność powstała przed ukończeniem 21. roku życia. Jest to jedno ze świadczeń, przy którym nie obowiązuje kryterium dochodowe. Od 1 listopada 2019 r. zasiłek pielęgnacyjny wypłacany jest w kwocie 215,84 zł miesięcznie. Wnioski należy składać w urzędzie dzielnicy m.st. Warszawa, w której mieszkamy.

https://warszawa19115.pl/-/przyznanie-zasilku-pielegnacyjnego

Karta parkingowa

Od 1 lipca 2014 r. karta parkingowa wydawana jest wyłącznie osobom zaliczonym do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, mającym znacznie ograniczone możliwości samodzielnego poruszania się (na podstawie orzeczenia wydanego po 1 lipca 2014 r.). 

W przypadku osób zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, wskazanie do karty parkingowej mogą uzyskać wyłącznie osoby, mające zarówno znacznie ograniczone możliwości samodzielnego poruszania się, jak i przyczynę niepełnosprawności oznaczoną jednym z symboli:

• 04-O (choroby narządu wzroku) lub
• 05-R (upośledzenie narządu ruchu) lub
• 10-N (choroba neurologiczna) lub 
• 07-S (choroby układu oddechowego i krążenia – uprawnienie to przysługuje im od 1.04.2020). 

Więcej o wniosku o kartę parkingową:  

https://wcpr.pl/nasze-uslugi/osoby-niepelnosprawne/orzekanie-o-niepelnosprawnosci/karta-parkingowa

Abonament radiowo – telewizyjny

Niektóre osoby z niepełnosprawnością są także zwolnione od wnoszenia opłat za abonament radiowo-telewizyjny. Z abonamentu zwolnione są osoby:

• posiadające orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy wydane przez ZUS lub
• posiadające orzeczenia trwałej lub okresowej całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, uzyskane z KRUS lub
• które otrzymują świadczenie pielęgnacyjne lub rentę socjalną z ZUS lub innego organu emerytalno-rentowego lub
• niesłyszące, u których stwierdzono całkowitą głuchotę lub obustronne upośledzenie słuchu (mierzone na częstotliwości 2.000 Hz o natężeniu od 80 dB) lub
• niewidome, których ostrość wzroku nie przekracza 15%.

Zwolnienie z opłat abonamentowych przysługuje osobom, które posiadają orzeczenie o niezdolności do pracy wydane przez lekarza orzecznika ZUS lub KRUS (całkowita niezdolność do pracy/trwała lub okresowa całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym). Zwolnienia to przysługuje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym złożono w placówce pocztowej (Poczty Polskiej) oświadczenie o spełnianiu warunków i przedstawiono dokumenty potwierdzające uprawnienie do tych zwolnień.

więcej informacji:  https://www.gov.pl/web/krrit/kto-jest-zwolniony-z-oplat-abonamentowych

Usługi telekomunikacyjne

Niektóre firmy telekomunikacyjne przyznają ulgi w opłatach osobom z niepełnosprawnością. Nie są to ulgi ustawowe, lecz ustalane przez poszczególnych operatorów.

Rabaty dla osób z umiarkowanym stopniem są przyznawane w niżej opisanych przypadkach:

• w przypadku zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu – z orzeczeniem znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, z symbolem przyczyny niepełnosprawności 03-L,
• z orzeczeniem znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, jeżeli w łącznym symbolu przyczyny niepełnosprawności występuje symbol przyczyny niepełnosprawności 03-L (zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu).

O ulgi i uprawnienia dla osób z niepełnosprawnością należy pytać poszczególnych  operatorów. 

Więcej na temat ulg: https://www.gov.pl/web/cyfryzacja

Podatki od osób fizycznych – ulga rehabilitacyjna

Osoby z niepełnosprawnością, w ramach rocznego rozliczenia podatku od osób fizycznych PIT, mogą skorzystać z tzw. ulgi rehabilitacyjnej. Od dochodu można odliczać wydatki na cele rehabilitacyjne oraz wydatki związane z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, poniesione w roku podatkowym przez podatnika będącego osobą z niepełnosprawnością lub podatnika, na którego utrzymaniu są osoby z niepełnosprawnością.

W ramach ulgi rehabilitacyjnej od dochodu można więc odliczyć m.in. wydatki na:

1. adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności;
2. zakup i naprawę indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych, niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności (z wyjątkiem sprzętu gospodarstwa domowego);
3. zakup wydawnictw i materiałów (pomocy) szkoleniowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności;
4. odpłatność za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym – udokumentowana stosowną fakturą, wystawioną w ośrodku wpisanym na listę miejsc organizujących turnusy rehabilitacyjne;
5. leki – w wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy faktycznie poniesionymi wydatkami w danym miesiącu a kwotą 100 zł, jeśli lekarz specjalista stwierdzi, że osoba z niepełnosprawnością powinna stosować określone leki – stale lub czasowo (wydatki dokumentujemy fakturami).

Wyżej wymienione wydatki można odliczyć, jeśli zostały sfinansowane przez osobę z niepełnosprawnością lub jej opiekuna. Wydatki muszą być potwierdzone dokumentami  np. faktura, rachunek, dowód wpłaty na poczcie lub potwierdzenie przelewu bankowego, o ile wynika z nich kto, kiedy, komu, ile oraz za co zapłacił.

https://www.podatki.gov.pl/pit/ulgi-odliczenia-i-zwolnienia/ulga-rehabilitacyjna/

Uprawnienia pracownicze

1. Skrócony czas pracy: 

Czas pracy osoby z niepełnosprawnością nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo, a czas pracy osoby zaliczonej do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. 

Osoba z niepełnosprawnością nie może być zatrudniona w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych.

Zatrudnienie według skróconych norm czasu pracy nie może powodować obniżenia wynagrodzenia. 

Skrócony czas pracy nie obowiązuje w stosunku do osób zatrudnionych przy pilnowaniu oraz gdy na wniosek osoby zatrudnionej lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą wyrazi na to zgodę.

2. Dodatkowa przerwa w pracy: 

Zgodnie z przepisami  jeśli czas pracy pracownika wynosi co najmniej 6 godzin, jest on uprawniony do trwającej co najmniej 15 minut przerwy w pracy, wliczanej do czasu pracy. Osoba z niepełnosprawnością ma dodatkowe 15 minut i może tę przerwę wykorzystać na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek.

3. Dodatkowy urlop wypoczynkowy: 

Osoba z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności ma prawo do dodatkowego 10-dniowego urlopu. Przysługuje on na takich samych zasadach, jak urlop wypoczynkowy. 

Przy zatrudnieniu w niepełnym wymiarze czasu pracy, wymiar urlopu dodatkowego ustala się proporcjonalnie do czasu pracy. 

Prawo do pierwszego urlopu dodatkowego osoba z niepełnosprawnością nabywa po przepracowaniu jednego roku po dniu zaliczenia jej do jednego ze wskazanych powyżej stopni niepełnosprawności. Za dzień zaliczenia do stopnia niepełnosprawności należy uznać dzień posiedzenia zespołu orzekającego (data wydania orzeczenia).

4. Prawo do korzystania ze zwolnień od pracy: 

Osoba z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności ma prawo do zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia:

• w wymiarze do 21 dni roboczych w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym, nie częściej niż raz w roku, na podstawie wniosku lekarza, (sprawującego opiekę nad osobą niepełnosprawną) o skierowanie na turnus rehabilitacyjny. Łączny wymiar dodatkowego urlopu wypoczynkowego i zwolnienia od pracy w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym nie może przekraczać 21 dni roboczych w roku kalendarzowym.
• w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, a także w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy, jeżeli czynności te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy. Nieobecność w takim przypadku może trwać cały dzień lub kilka godzin, a pracodawca nie może wymagać, aby pracownik korzystał z urlopu wypoczynkowego.

Uprawnienia pracodawcy zatrudniającego pracownika z niepełnosprawnością

Pracodawca zatrudniający osobę z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności może uzyskać m.in. dofinansowanie do jego wynagrodzenia z Państwowego Funduszu Osób Niepełnosprawnych. Więcej informacji  na stronie:

https://www.pfron.org.pl/pracodawcy/dofinansowanie-wynagrodzen/wysokosc-dofinansowania-do-wynagrodzen-pracownikow-niepelnosprawnych/

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych 
Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 26 marca 2014 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących świadczenia udogodnień dla osób niepełnosprawnych przez dostawców publicznie dostępnych usług telefonicznych.
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie określenia rodzajów zadań, które mogą być finansowane ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 listopada 2007 r. w sprawie turnusów rehabilitacyjnych.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia  z dnia 29 maja 2017 r. w sprawie wykazu wyrobów medycznych wydawanych na zlecenie.

Autorka: Anna Thieme