Pani Małgorzata ma 38 lat, jest w nieformalnej separacji z mężem, oboje są zgodni, że powinni się rozwieść. Jej mąż Adam wyprowadził się z domu pół roku temu, pracuje jako dyrektor w firmie marketingowej, płaci alimenty w wysokości, na jakie umówili się z Panią Małgorzatą. Mają dwoje małych dzieci: Aleksander ma 4 lata, a Łucja 12 miesięcy. Jednak ojciec dzieci rzadko się z nimi widuje, choć deklaruje, że chce mieć z nimi relacje. Pani Małgorzata chciałaby przygotować harmonogram kontaktów z dziećmi, zgłosiła się z prośbą o pomoc w jego przygotowaniu. Pyta też czy istnieją jakieś zabezpieczenia prawne zobowiązujące ojca do kontaktów z dziećmi?
Pani Małgorzata razem z doradczynią obywatelską omówiła harmonogram kontaktów na podstawie przykładowego planu wychowawczego, biorąc pod uwagę potrzeby dzieci i możliwości Pani Małgorzaty oraz zgłaszane potrzeby ojca dzieci. Następnie wspólnie opracowały propozycję harmonogramu kontaktów z dziećmi.
Zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem rodzinnym, obydwoje rodzice mają, co do zasady, prawo utrzymywania kontaktów ze swoimi dziećmi (oczywiście jeśli ze względu na dobro dziecka nie został wydany przez sąd zakaz kontaktów z dzieckiem). Prawo rodzica do kontaktów z dzieckiem jest niezależne od władzy rodzicielskiej, tj. jej posiadania, ograniczenia czy pozbawienia.
Zakres kontaktów w szczególności obejmuje wspólny pobyt z dzieckiem (odwiedziny w miejscu zamieszkania, spotkania poza miejscem stałego pobytu dziecka), rozmowy z dzieckiem telefoniczne lub z wykorzystaniem środków porozumiewania się na odległość, w tym środków komunikacji elektronicznej, prowadzenie korespondencji.
Kontakty rodzica z dzieckiem służą właściwemu rozwojowi dziecka i są uzasadnione jego dobrem. Jedynie w wyjątkowych sytuacjach, np. przemocy sąd może wydać zakaz kontaktowania się z własnym dzieckiem.
Wypracowany przez Panią Małgorzatę harmonogram kontaktów:
1. Harmonogram opieki nad dziećmi podczas roku szkolnego
A) Dzieci w dni powszednie i soboty (od poniedziałku do soboty włącznie) będą pod opieką matki w jej miejscu zamieszkania
B) Dzieci będą pod opieką ojca w co drugą niedzielę miesiąca, licząc od pierwszej w danym miesiącu, w godzinach pomiędzy 14 a 17. Miejsce z którego ojciec będzie obierać dzieci: matka każdorazowo będzie przyprowadzać dzieci w wybrane wcześniej i ustalone z ojcem miejsce.
2. Harmonogram opieki nad dziećmi podczas przerwy wakacyjnej i ferii zimowych (obowiązuje od czasu ukończenia przez młodsze dziecko 3 lat czyli od 02. 2022
A) Święta Bożego Narodzenia będzie spędzać w następujący sposób:
Z matką: Wigilia, pierwszy dzień Świąt
Z ojcem: drugi dzień Świąt.
Miejscem, z którego ojciec będzie odbierać i do którego przyprowadzać dzieci jest mieszkanie matki.
B) Święta Wielkanocne będzie spędzać w następujący sposób
z matką: pierwszy dzień Świąt
Z ojcem drugi dzień Świąt
Miejscem, z którego ojciec będzie obierać i do którego przyprowadzać dzieci jest mieszkanie matki.
C) Urodziny dzieci będą się odbywały z poszanowaniem prawa do uczestnictwa w nich obojga rodziców w następujący sposób: urodziny dzieci każdorazowo organizować będzie matka w wybranym przez siebie miejscu. Ojciec będzie zaproszony i obecny na każdej uroczystości.
D) Inne dni świąteczne i święta rodzinne z udziałem dzieci będą się odbywały w następujący sposób: Dzień Dziecka każdorazowo organizować będzie ojciec, w wybranym przez siebie miejscu. Matka będzie zaproszona i obecna na każdej uroczystości.
Inne święta rodzinne z udziałem dzieci: organizacja pozostałych świąt możliwa jest zarówno przez ojca, jak i matkę. Podczas wszystkich świąt, w których dzieci będą brały udział, obecna będzie matka dziecka.
Zatwierdzony przez oboje rodziców harmonogram jako porozumienie rodzicielskie może stanowić załącznik w sprawie rozwodowej. Przy jego przygotowaniu także w rozszerzonej wersji obejmującej inne obszary życia dzieci tj. edukacja czy zdrowie może pomóc mediatorka/mediator.
Co zrobić, gdy jeden z rodziców uchyla się od wypełnienia obowiązku utrzymywania ustalonych w harmonogramie kontaktów z dzieckiem? Przepisy prawa umożliwiają nałożenie sankcji pieniężnej za naruszenie ustaleń już w postanowieniu ustalającym te kontakty. Niestety, nadal, aby skutecznie wyegzekwować kontakty z dzieckiem w sytuacji, gdy nie są one realizowane przez drugiego z rodziców, należy przejść dwa oddzielne postępowania sądowe.
W sytuacji, gdy brak zainteresowania utrzymywaniem kontaktów przez jednego z rodziców przekłada się na relacje pomiędzy nim, a dzieckiem, wówczas istnieje możliwość zwrócenia się z do sądu z wnioskiem o uregulowanie kontaktów z dzieckiem.
Gdy pomimo postanowienia sądu jedno z rodziców nie wywiązuje się z ustaleń zawartych w postanowieniu, wówczas następnym krokiem jest zwrócenie się do sądu z wnioskiem, aby sąd “zagroził” rodzicowi nie wywiązującemu się z obowiązku utrzymywania kontaktu z dzieckiem, zapłatą określonej sumy pieniężnej (uwzględniającej sytuację majątkową osoby zobowiązanej) na rzecz drugiego z rodziców. Orzeczenie z zagrożeniem nakazania zapłaty określonej sumy pieniężnej może być zawarte już w postanowieniu sądu ustalającym kontakty z dzieckiem, jeżeli już n atym pierwszym etapie wykażemy, poprzez składanie stosownych dowodów, że istnieje obawa, że kontakty nie będą prawidłowo wykonywane przez drugą stronę.
Jeżeli pomimo ostrzeżenia przez sąd o grożących konsekwencjach finansowych kontakty z dzieckiem nie są realizowane, to sąd (na kolejny wniosek drugiego rodzica) nakaże zapłatę określonej sumy pieniężnej, obliczając jej wysokość proporcjonalnie do liczby naruszeń.
Warto dodać, że omówione tutaj zasady „ukarania” rodzica, który nie utrzymuje kontaktów z dzieckiem, mają również zastosowanie do orzeczenia, w którym sąd określił, że dziecko będzie mieszkać z każdym z rodziców w powtarzających się okresach – czyli w przypadku tzw. opieki naprzemiennej.
Podstawa prawna: Kodeks rodzinny i opiekuńczy
Autorka: Anna Thieme
Porady Obywatelskie 