Porady Obywatelskie

Pan Leszek jest wdowcem, ma 72 lata. Trzy lata temu zmarła jego żona. Od tamtej pory mieszka sam w lokalu komunalnym w centrum stolicy. Powierzchnia mieszkania wynosi 49 m². Pan Leszek utrzymuje się z emerytury w wysokości 1900 zł brutto. Odkąd stracił osobę, z którą dzielił życie, przestał sobie radzić z bieżącymi opłatami za mieszkanie. Za życia żony zawsze regularnie płacili wszystkie rachunki i nie potrzebowali żadnej pomocy. Teraz czynsz jest dla Pana Leszka zbyt wysoki. Do tego doszły problemy zdrowotne wynikające z wieku oraz depresja po śmierci żony. Lekarstwa kosztują tak dużo, że Panu Leszkowi zdarza się brać pożyczki „chwilówki”, żeby je wykupić. Obecnie zalega z czynszem za 2 miesiące, ale za to udało mu się spłacić ostatnią “chwilówkę”. Pan Leszek zwrócił się z prośbą o poradę, jak wyjść z sytuacji, w której musi wybierać, czy zapłacić za mieszkanie, czy wykupić lekarstwa. Boi się, że jak tak dalej pójdzie, zadłuży mieszkanie jeszcze bardziej, bo bez zażywania lekarstw nie będzie w stanie funkcjonować. 

Sytuacja, w której znalazł się Pan Leszek nie jest bez wyjścia. Należy jednak ustalić priorytety i przygotować plan działania zawierający możliwe rozwiązania.

Najważniejszą sprawą jest aby nie dopuścić do dalszego zadłużania mieszkania. Pan Leszek został przede wszystkim poinformowany przez doradcę, że zaległości czynszowe już za 3 miesiące wystarczą, aby właściciel lokalu (gmina) wypowiedział umowę najmu i wystąpił z pozwem o eksmisję wobec najemcy. Żeby do tego nie doszło, pan Leszek może podjąć następujące kroki:

1. zacząć płacić czynsz na bieżąco – w tym celu powinien wystąpić o dodatek mieszkaniowy;
2. jeżeli wykaże, że opłaca czynsz na bieżąco, będzie mógł wystąpić o rozłożenie zadłużenia czynszowego na raty i zawrzeć w tej sprawie ugodę;
3. po zawarciu ugody w sprawie spłaty zadłużenia będzie mógł wystąpić także o obniżkę czynszu;
4. jeżeli opłaty za mieszkanie będą nadal zbyt wysokie dla Pana Leszka, będzie mógł wystąpić o zamianę mieszkania na mniejsze.

Przypomnijmy, iż w przypadku dodatku mieszkaniowego, w okresie 3 miesięcy poprzedzających datę złożenia wniosku, średni miesięczny dochód na jednego członka gospodarstwa domowego nie może przekraczać 175% kwoty najniższej emerytury w gospodarstwie jednoosobowym. Kwota najniższej emerytury wynosi 1200 zł brutto, zatem chodzi o dochód nie przekraczający 2100 zł. Pan Leszek spełnia kryterium dochodowe ale obowiązuje jeszcze kryterium metrażowe, normatywna powierzchnia użytkowa nie może przekraczać 35 m ² dla 1 osoby. Ustawa o dodatku mieszkaniowym dopuszcza jednak pewne ustępstwa. Dodatek mieszkaniowy przysługuje także w sytuacji gdy powierzchnia użytkowa lokalu mieszkalnego przekracza  powierzchnię normatywną, ale nie więcej niż o 30%. Powierzchnia normatywna nie może przekroczyć dla 1 osoby 45,5 m ²

Przyjrzyjmy się jeszcze obniżce czynszu: kryterium dochodowe w gospodarstwie jednoosobowym wynosi 220% najniższej emerytury. Kryterium metrażowe jest identyczne jak w dodatku mieszkaniowym, ale jeżeli metraż jest wyższy, to najemca może uzyskać obniżkę czynszu pod warunkiem, że zgodzi się na piśmie na zamianę mieszkania na mniejsze. Można skorzystać z obu form wsparcia.

Pan Leszek ucieszył się z możliwości uzyskania wsparcia finansowego w opłacaniu czynszu, ale najbardziej zainteresował się pomysłem zamiany lokalu na mniejszy i zaczął dopytywać o szczegóły. 

Doradca poinformował Pana Leszka, że zgodnie z Uchwałą XXIII/669/2019 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 5 grudnia 2019 r. w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu miasta stołecznego Warszawy, zamiany lokali z inicjatywy najemcy, mogą być dokonywane na lokal o mniejszej powierzchni, jeżeli zamiana związana jest z dostosowaniem powierzchni i struktury lokalu do liczby osób w gospodarstwie domowym lub ma na celu obniżenie opłat związanych z utrzymaniem lokalu.

Najemca lokalu komunalnego może dokonać zamiany również z:

1) najemcą lokalu z zasobów Towarzystwa Budownictwa Społecznego lub zasobów Skarbu Państwa (za zgodą właściciela lokalu);

2) właścicielem lokalu własnościowego;

3) osobą legitymującą się spółdzielczym lokatorskim prawem do lokalu (za zgodą spółdzielni mieszkaniowej);

4) osobą legitymującą się spółdzielczym własnościowym prawem do lokalu: jeżeli przyszły najemca lokalu komunalnego w okresie 12 miesięcy przed złożeniem wniosku nie zalegał z opłatami za korzystanie z dotychczas zajmowanego lokalu.

Jeżeli najemca lokalu komunalnego zalega z opłatami, dokonanie zamiany może nastąpić dopiero po wcześniejszym uregulowaniu zaległości przez dłużnika lub wpłaceniu do depozytu kwoty pokrywającej te zaległości przez osobę, która miałaby zostać najemcą zadłużonego lokalu. Warunek ten uważa się za spełniony, jeżeli co najmniej przez 6 miesięcy realizowana jest umowa o spłacie całości zadłużenia lub umowa o spłacie zadłużenia, za które odpowiadają osoby pozostałe w lokalu.

Zamiana może nastąpić również w sytuacji, w której jedna z zamieniających się stron ma wypowiedzianą umowę najmu lokalu komunalnego. W tym przypadku, po dokonaniu zamiany, wnioskodawcy, który utracił uprzednio tytuł do lokalu komunalnego, udziela się pomocy mieszkaniowej przez zawarcie umowy najmu, na który nastąpiła zamiana.

Pomoc w zamianie lokali mieszkalnych dla najemców i użytkowników lokali oferuje Zakład Gospodarowania Nieruchomościami (ZGN). ZGN prowadzi program skierowany dla osób, które chcą poprawić swoje warunki mieszkaniowe; utraciły tytuł prawny do lokalu z tytułu zaległości (z opcją spłaty zadłużenia) oraz chcą dostosować powierzchnię swojego lokalu do własnych możliwości finansowych.

Wnioski dotyczące zamiany lokali są dostępne w Urzędzie Dzielnic, w Wydziale Zasobów Lokalowych. Można je pobrać także przez Internet. W wypełnieniu wniosków nieodpłatną pomoc świadczą Doradcy Obywatelscy.

Odnośnie kosztów lekarstw zaproponowano Panu Leszkowi, aby spytał się swojego lekarza prowadzącego o ich tańsze zamienniki, pod inną nazwą farmaceutyczną i o tym samym składzie.  

Doradca zainteresował się także obniżonym nastrojem Pana Leszka i jego samotnością. Zaproponował wizytę u psychologa. Podał także Panu Leszkowi kontakt do Międzypokoleniowej Kawiarni Domu Kultury w Śródmieściu oraz Centrum Aktywności Międzypokoleniowej na Nowolipiu. Tam Pan Leszek będzie mógł nawiązać nowe znajomości i zapewnić sobie kontakty towarzyskie. A jeśli kiedyś Pan Leszek spotka osobę godną zaufania i nawiąże bliższą relację, może w przyszłości pomyślą o zamianie dwóch mieszkań na jedno. Jedynym warunkiem jest aby potencjalna partnerka Pana Leszka również zamieszkiwała w lokalu z zasobów Miasta i opłacała czynsz na bieżąco.

Zamiany lokali Miasta z inicjatywy najemcy, mogą być bowiem dokonywane na mniejszą liczbę lokali, jeżeli wystąpią o to najemcy co najmniej dwóch lokali.

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu Cywilnego (Dz. U. z 2020 r., poz. 611).
Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 roku o dodatkach mieszkaniowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 2133).
Uchwała Nr XXIII/669/2019 Rady miasta stołecznego Warszawy z dnia 5 grudnia 2019 roku w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu miasta stołecznego Warszawy (Dz. Urz. Woj. Maz. poz. 14836).

Autor: Agnieszka Pożarowska