Małżeństwo pani Grażyna i pan Marek zgłosili się do punktu NPO (nieodpłatne poradnictwo obywatelskie) w związku z faktem, że wiele lat temu wzięli wspólny kredyt i nie są w stanie go spłacać. Pan Marek rozchorował się, okresowo nie pracował, ponosił także duże koszty leczenia. Dochody małżeństwa znacznie spadły. Początkowo ratowali się biorąc doraźnie pożyczki w różnych firmach i parabankach, żeby spłacać bieżące raty. Popadli jednak w spiralę zadłużenia i nie byli już w stanie wywiązywać się z zaciągniętych zobowiązań, które w chwili obecnej wynoszą ok. 20 000 zł. Wierzyciele wnieśli pozwy o zapłatę do sądu. Pani Grażyna i pan Marek od kilku miesięcy borykają się z egzekucjami komorniczymi. Pan Marek dopiero niedawno podjął zatrudnienie na umowę o pracę i jego wynagrodzenie wynosi 3000 zł brutto. Pani Grażyna, chcąc ratować budżet domowy, także podjęła pracę na umowę zlecenie. Nie rozumieją, dlaczego komornik zajmuje wynagrodzenie pana Marka i jednocześnie zabiera pani Grażynie część emerytury, skoro już zajął jej wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia. Państwo Grażyna i Marek posiadają mieszkanie własnościowe i boją się je stracić. Chcieliby spłacić swoje długi.
Aby mogło dojść do egzekucji komorniczej wierzyciel musi wystąpić z pozwem o zapłatę do sądu. Jeśli roszczenie jest zasadne wydawany jest sądowy nakaz zapłaty. Aby została wszczęta egzekucja należności, wierzyciel musi uzyskać klauzulę natychmiastowej wykonalności. Komornik informację o wszczęciu egzekucji wysyła do dłużnika, do pracodawcy (jeśli dłużnik jest zatrudniony), do ZUS-u lub KRUS-u, jeśli dłużnik jest świadczeniobiorcą ZUS.
Pracodawca pana Marka ma obowiązek dokonywać comiesięcznych przelewów na konto komornika tej części wynagrodzenia, która zgodnie z Kodeksem Pracy podlega zajęciu. Pozostałą część wy nagrodzenia pracodawca wypłaca panu Markowi.
Należy pamiętać, że zgodnie z Kodeksem Pracy wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości minimalnego wynagrodzenia, tj. 2600 zł brutto. Jeśli pan Marek ze względu na stan zdrowia zmniejszy wymiar czasu pracy, kwota wolna od potrąceń ulegnie proporcjonalnemu zmniejszeniu do wymiaru czasu pracy.
Podkreślić należy, iż egzekucja z wynagrodzenia nie jest tym samym, co egzekucja z konta bankowego.
Egzekucja z konta bankowego odbywa się równolegle. Na konto bankowe dłużnika trafia kwota wynagrodzenia lub emerytury (renty) pomniejszona o już wyegzekwowaną kwotę.
Wszystkie środki wpływające co miesiąc na konto bankowe dłużnika również podlegają zajęciu komorniczemu zgodnie z prawem bankowym. Kwota wolna od zajęcia na koncie dłużnika jest równa 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę w danym roku, czyli w 2020 roku jest to kwota netto w wysokości 1950 zł (2600 zł x 75 %). Tyle więc zostaje co miesiąc panu Markowi na koncie bankowym.
Co w takim razie z panią Grażyną, która pobiera emeryturę i dorabia na umowie zlecenia? Zgodnie z ustawą o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, komornik może zająć do 25 % świadczenia emerytalnego brutto, ale kwotą wolną od potrąceń jest 878,71 zł.
Inaczej ma się sprawa z egzekucją z umowy zlecenia. Jeśli dłużnik pracuje na umowę zlecenie lub dzieło, komornik ma prawo zająć całość wynagrodzenia, chyba że wynagrodzenie z tego tytułu jest świadczeniem powtarzającym się (czyli dłużnik otrzymuje je np. co miesiąc) oraz stanowi jedyne źródło dochodu dłużnika zapewniające utrzymanie. W takiej sytuacji, zgodnie z art. 833 §2 [1] Kodeksu postępowania cywilnego, do ochrony tego wynagrodzenia mają zastosowanie przepisy Kodeksu pracy. Dłużnik, który znajduje się w takiej sytuacji powinien niezwłocznie poinformować o tym komornika. Sytuacja taka nie dotyczy pani Grażyny.
Pani Grażyna musi się liczyć się z tym, że miesięcznie pozostanie jej 75% emerytury brutto, a wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenie, komornik może zająć w całości.
Co Pani Grażyna i pan Marek powinni jeszcze wiedzieć?
Przebieg postępowania egzekucyjnego oraz prawa i obowiązki komornika regulowane są przez przepisy kodeksu postępowania cywilnego, ustawę o komornikach sądowych i egzekucji oraz ustawę o kosztach komorniczych.
Komornik pobiera od dłużnika opłatę stosunkową w wysokości 10% wartości wyegzekwowanego świadczenia. Jeżeli dłużnik, w terminie miesiąca od dnia doręczenia mu zawiadomienia o wszczęciu egzekucji, wpłaci do rąk komornika lub na jego rachunek bankowy całość lub część egzekwowanego świadczenia, komornik pobiera od dłużnika opłatę stosunkową w wysokości 3% wartości wyegzekwowanego w ten sposób świadczenia.
Uwaga! Kwota wypłacona wierzycielowi bezpośrednio przez dłużnika (z pominięciem komornika) nie stanowi wyegzekwowanego świadczenia!
Z powyższych rozważań wynika wprost, że problemem zadłużenia warto zająć się jak najwcześniej, na etapie przedsądowym. Wtedy można porozumieć się z wierzycielami i zawrzeć ugodę w sprawie ratalnej spłaty zadłużenia. Uniknie się w ten sposób dodatkowych kosztów sądowych i egzekucyjnych.
Podpisanie ugody oznacza nie tylko uznanie długów, ale także obowiązek wywiązywania się ze spłat według ustalonego harmonogramu. Jeżeli pojawia się wątpliwość czy dany dług nie jest przedawniony, przed podpisaniem ugody należy skorzystać z porady doradcy obywatelskiego. Wówczas dłużnik będzie mógł także wspólnie z doradcą przeprowadzić analizę budżetu domowego i wypracować najkorzystniejsze rozwiązania.
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe Ustawą z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji Ustawa z dnia 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych
Autor: Agnieszka Pożarowska
Porady Obywatelskie 