Pani B. ma 32 lata, męża i dwoje małych dzieci w wieku 3 i 8 lat. Pani B. od kilku lat pracuje tylko w domu i zajmuje się dziećmi. Starszy syn ma problemy z nauką i nawiązywaniem relacji z rówieśnikami. Młodsze dziecko, córka, czeka na przyjęcie do przedszkola. Mąż Pani B. od kilku lat nadużywa alkoholu a od niedawna stosuje przemoc wobec rodziny (krzyki, awantury, groźby, wydzielanie pieniędzy). Mimo próśb Pani B., jej mąż nigdy nie zdecydował się na leczenie. Znajdując się pod wpływem alkoholu, ostatnio zdemolował mieszkanie. Świadkiem tego wydarzenia była młodsza siostra Pani B., która uważa, że Pani B. powinna podjąć pilnie działania, mające na celu zapobieżeniu tragedii rodzinnej. Pani B. nigdy nie wezwała policji (wstydziła się). Pyta czy to jest przemoc domowa?. Słyszała też o Niebieskiej karcie, ale nie wie co to jest. Prosi o informacje i pyta gdzie może otrzymać wsparcie?
Tak, to, czego doświadcza Pani B. jest przemocą domową. Przemoc w rodzinie zwana także przemocą domową (nie zawsze przecież dotyczy osób spokrewnionych) jest zjawiskiem istniejącym od dawna. Od wielu lat, w polskim prawodawstwie, jest uznawana za przestępstwo i podlega karze. Przemoc domowa to umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste osób w rodzinie lub wspólnie zamieszkujących.
Przemoc w rodzinie to nie konflikt dwóch równych stron. To sytuacja, w której jedna osoba jest krzywdzona przez drugą wykorzystującą pozycję władzy. Przemoc domowa w szczególności naraża osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, narusza ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, uzależnienie ekonomiczne, powoduje szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołuje cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą.
Przemoc domowa jest przestępstwem. W kodeksie karnym przemoc ta ujęta została jako przestępstwo znęcania się nad rodziną.
Pani B., dla własnego dobra i dla dobra dzieci, powinna przełamać wstyd oraz strach i podjąć określone działania.
Pani B. może skorzystać z procedury „Niebieskiej karty”. Procedura “Niebieskiej karty” (NK) obowiązuje w Polsce od 1998 roku, określa ona m.in. sposoby postępowania funkcjonariuszy policji podczas interwencji dotyczącej przemocy domowej. Procedura „Niebieskiej Karty” obejmuje ogół czynności podejmowanych i realizowanych przez przedstawicieli jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, policji, oświaty i ochrony zdrowia, w związku z uzasadnionym podejrzeniem zaistnienia przemocy w rodzinie. Wszczęcie procedury NK w sytuacji podejrzenia występowania przemocy w rodzinie następuje poprzez wypełnienie formularza „Niebieska Karta – A” (NK-A) przez przedstawiciela jednej z ww. instytucji. Powinno to nastąpić w obecności osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, a w sytuacji, gdy ten kontakt jest niemożliwy, bez udziału tej osoby. Najczęściej dzieje się to podczas interwencji policji w związku z wezwaniem. Formularz NK-A zawiera podstawowe informacje o osobach, które zostały dotknięte przemocą oraz pozostałe informacje, także dotyczące osoby, która tę przemoc stosuje. Następnie po wypełnieniu formularza NK-A, ma być on przekazywany niezwłocznie, ale nie później niż w terminie 7 dni od dnia wszczęcia procedury przewodniczącemu zespołu interdyscyplinarnego. Kopia formularza A pozostaje u wszczynającego procedurę. Należy pamiętać, że na procedurę NK składają się karty od litery A do litery D włącznie. Kolejne litery są jednocześnie kolejnymi formularzami NK, a także etapami udzielania pomocy osobie czy rodzinie dotkniętej przemocą.
Pani B. może także złożyć pozew o eksmisję męża z ich wspólnego mieszkania. Ofiary przemocy domowej mieszkające razem ze sprawcą, mogą wystąpić z wnioskiem do sądu rejonowego o nakaz eksmisji sprawcy z lokalu (czyli opuszczenia przez niego mieszkania) na podstawie ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z dnia 20 września 2005 r. Nr 280 poz.11493) jeśli sprawca przemocy w związku ze swoim zachowaniem powoduje, że wspólne zamieszkiwanie staje się uciążliwe. Sąd ma obowiązek rozpatrzyć wniosek w ciągu jednego miesiąca. Postanowienie staje się wykonalne z chwilą ogłoszenia, ale w każdej chwili, jeśli zmieni się sytuacja może być uchylone, np sprawca przemocy podejmie terapię, w wyniku której zmieni swoje zachowanie.
Przemoc w rodzinie może przybierać różne formy:
- Przemoc fizyczna to w szczególności popychanie, odpychanie, obezwładnianie, przytrzymywanie, kopanie, duszenie, bicie otwartą ręką i pięściami, bicie przedmiotami, ciskanie w kogoś przedmiotami, parzenie, użycie broni, porzucanie w niebezpiecznej okolicy, itp.
- Przemoc psychiczna to m.in. wyśmiewanie poglądów, religii, pochodzenia, wyglądu, narzucanie własnych poglądów, stała krytyka, wmawianie choroby psychicznej, izolacja społeczna (kontrolowanie i ograniczanie kontaktów z innymi osobami), domaganie się posłuszeństwa, ograniczanie snu i pożywienia, wyzywanie, upokarzanie, zawstydzanie, stosowanie gróźb, itp.
- Przemoc seksualna to wymuszanie pożycia seksualnego, wymuszanie nieakceptowanych pieszczot i praktyk seksualnych, wymuszanie seksu z osobami trzecimi, krytyka zachowań seksualnych, itp.
- Przemoc ekonomiczna to m.in. odbieranie zarobionych pieniędzy, uniemożliwianie podjęcia pracy zarobkowej, wydzielanie środków do życia, ciągła kontrola wydatków, niezaspakajanie podstawowych, materialnych potrzeb rodziny, itp.
- Zaniedbanie to naruszenie obowiązku do opieki ze strony osób bliskich. Jest formą przemocy ekonomicznej i oznacza np.: nie dawanie środków na utrzymanie, pozbawianie jedzenia, ubrania, schronienia, brak pomocy w chorobie, nie udzielenie pomocy, uniemożliwianie dostępu do miejsc zaspokojenia podstawowych potrzeb: mieszkania, kuchni, łazienki, łóżka, itp.
Cykl przemocy to zwykle powtarzające się fazy według określonego schematu:
• faza narastania napięcia, w której zaczyna pojawiać się agresja
• faza ostrej przemocy, w której następuje wybuch tej agresji
• faza miodowego miesiąca, kiedy osoba stosująca przemoc przeprasza i obiecuje poprawę
Pani B. ma prawo czuć się bezpieczna w swoim domu.
Warto przypomnieć, że Konstytucja RP zabrania stosowania kar cielesnych (art. 40). Ponadto od 2010 roku obowiązuje całkowity zakaz stosowania kar cielesnych w wychowaniu w rodzinie.
Pani B., przy kolejnej agresywnej postawie męża, powinna od razu wezwać policję, dzwoniąc pod numer 112.
Jeśli nie czujesz się bezpiecznie w swoim domu, czujesz się zagrożona lub zastraszana, sprawdź, jak i gdzie możesz uzyskać pomoc w Warszawie:
https://warszawa19115.pl/-/oferta-specjalistycznej-poradni-rodzinnej-ds-przeciwdzialania-przemocy
http://um.warszawa.pl/antyprzemocowa/
Osobisty plan awaryjny dla osób doświadczających przemocy domowej w czasie epidemii koronawirusa:
Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy „Niebieska Linia” 800-120-002 (telefon jest czynny całą dobę)
Więcej o instytucjach i organizacjach pomocowych znajdziecie na naszej stronie w Aktualnościach.
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie – polska ustawa regulująca kwestię przeciwdziałania przemocy w rodzinie Konwencja o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej zwana Konwencja Stambulska – z 2011 roku. Ratyfikowana przez Polskę w 2015 roku.
Autorka: Anna Thieme
Porady Obywatelskie 