Porady Obywatelskie

Pani Ola ostatnio rozmawiała z mężem na temat, jak rozporządzą majątkiem na wypadek swojej śmierci. Pan Jerzy stwierdził, że decyzję o swojej ostatniej woli powinni przeprowadzić raczej osobno, gdyż nie wiadomo, które z nich odejdzie pierwsze. Nie wiadomo przecież kiedy to nastąpi i nie wiadomo też, co zostanie z ich majątku do tego czasu. Pan Jerzy najchętniej skorzystałby z pomocy notariusza, bo nie wie, ”jak się za to zabrać”, natomiast pani Ola uważa, że szkoda pieniędzy, bo słyszała, że samodzielne spisanie testamentu nie jest sprawą skomplikowaną, a taki testament nie różni się niczym od dokumentu sporządzonego u notariusza. Postanowili, że zgłoszą się do doradcy obywatelskiego, u którego dowiedzą się, jak spisać testament „na własną rękę”.

Testament może sporządzić każda osoba, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych, czyli ukończyła 18 lat i nie jest ubezwłasnowolniona. 

Spisanie testamentu nie jest sprawą trudną, należy jednak przy jego sporządzaniu uwzględnić kilka istotnych reguł.

Testament przygotowany własnoręcznie przez spadkodawcę – testatora powinien:

1. Być spisany odręcznie (nie na komputerze).
2. Zawierać datę. Można sporządzić wiele testamentów, ale co do zasady ważny jest tylko testament z najświeższą datą, gdyż napisanie kolejnego testamentu unieważnia poprzedni. I to niezależnie od jego formy – testament spisany w domu odręcznie może poprzez samą swoją datę unieważnić testament spisany wcześniej aktem notarialnym. Dlatego postawienie daty jest tak istotne. Gdy jednak spadkodawca sporządza nowy testament i nie zaznacza w nim, że poprzedni odwołuje, odwołaniu ulegają tylko te postanowienia poprzedniego testamentu, których nie można pogodzić z treścią nowego.
3. Zawierać podpis spadkodawcy pod treścią testamentu (nie w innym miejscu).
4. Zawierać dane spadkobierców – imiona i nazwiska oraz w miarę możności inne ich dane, pozwalające na identyfikację i lokalizację (datę urodzenia, adres, ewentualnie stopień pokrewieństwa) i określać ich udział w dziedziczonym majątku – składników majątku w testamencie nie trzeba wymieniać.
5. Ewentualnie w testamencie powinny się znaleźć dokładne dane osoby, którą spadkodawca chciałby wydziedziczyć. Trzeba jednak wtedy umotywować swoją decyzję o wydziedziczeniu, które może nastąpić tylko wówczas jeśli ustawowy spadkobierca wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób rażącej obrazy czci albo umyślnego przestępstwa przeciwko ich życiu, zdrowiu, czy wolności lub uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

Uwaga! Nie można sporządzić testamentu wspólnego z inną osobą np. ze współmałżonkiem. Swój testament każdy musi spisać oddzielnie.

Jeśli spadkodawca chciałby zapisać w testamencie poszczególne części majątku poszczególnym osobom, powinien się raczej udać do notariusza. Co prawda nie ma obowiązku sporządzania testamentu w formie aktu notarialnego, bez względu na to, co jest w nim zapisane, jeśli jednak chcemy przeznaczyć w testamencie konkretną rzecz dla danej osoby, czyli sporządzić zapis windykacyjny, to może to nastąpić tylko w formie aktu notarialnego.

Testament notarialny jest sporządzany u notariusza i podlega opłatom. Do jego głównych zalet należy zwiększona pewność rozrządzenia. Notariusz dopełni warunków formalnych, dokładnie wytłumaczy wszystkie niejasności oraz upewni się, że spadkodawca jest świadomy tego, co robi. Zmniejszy to ryzyko ewentualnego późniejszego podważania testamentu. 

Koszt sporządzenia testamentu zależy od rodzaju jego zapisów. Najprostszy testament notarialny to koszt ok. 100 zł. 

Testament notarialny może na prośbę testatora zostać zarejestrowany w Notarialnym Rejestrze Testamentów (NORT) utworzonym przez Krajową Radę Notarialną. Warto rozważyć rejestrację testamentu, ponieważ dla spadkodawcy jest bezpłatna, a jednocześnie umożliwia zainteresowanym szybkie odszukanie testamentu po jego śmierci. W rejestrze można zarejestrować testament sporządzony w formie aktu notarialnego oraz testament własnoręczny, jeżeli jest przechowywany u notariusza.

Autorka: Beata Kimkiewicz