Pani Ania założyła rodzinę w młodym wieku. Ze związku małżeńskiego urodził się syn Jakub i niepełnosprawna córeczka Marta. Pani Ania nie pracuje, zajmuje się domem i dziećmi. Do tej pory tylko pan Jacek pracował i dbał, aby rodzinie niczego nie brakowało. Niedawno pani Ania rozpoczęła studia zaoczne, aby podnieść swoje kwalifikacje, ponieważ zamierza powrócić na rynek pracy. Dzieci podrosły i nie wymagają już stałej opieki. Niestety życie rodziny zakłóciło postępowanie Pana Jacka. Nie tłumacząc nic żonie, przestał on przekazywać jej wynagrodzenie mówiąc, że za dużo wydaje i teraz on będzie zarządzał budżetem domowym. Pan Jacek zaczął regulować opłaty związane z mieszkaniem i robić zakupy. Jednak nie opłaca studiów żony ani korepetycji dzieci, ponieważ uważa, że to zbędne wydatki. Pani Ania pyta, co może zrobić w takiej sytuacji? Status życia jej rodziny wyraźnie się obniżył, a mąż “grozi dodatkowymi cięciami”.
Małżonkowie, którzy założyli rodzinę powinni wspólnie o nią zadbać. Prawa i obowiązki dotyczą w równym stopniu obu małżonków.
Z powyższego wynikają konkretne powinności, w tym omawiany obowiązek przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, o którą każdy z małżonków musi dbać według swych sił oraz możliwości zarobkowych i majątkowych. Nie ma przy tym znaczenia czy małżeństwo posiada dzieci czy jest bezdzietne, czy para funkcjonuje w rozdzielności majątkowej czy nie, ani to, jaki poziom materialny osiągają małżonkowie. W przypadku gospodarstwa domowego Pani Ani od samego początku był jasno podzielony zakres obowiązków małżonków. Pani Ania dba o dom i zajmuje się dziećmi, a Pan Jacek zarabia na wspólne utrzymanie. Pan Jacek zawsze dobrze zarabiał i nigdy nie negował decyzji żony w sprawie wydatków, a Pani Ania wiedząc o tym starała się zapewnić jak najlepsze warunki dla całej swojej rodziny. Dbała zarówno o dzieci jak i o męża. Taki „układ” między małżonkami trwał od lat i był akceptowany przez oboje małżonków. Dlatego niezrozumiałym dla Pani Ani była decyzja męża, gdy postanowił ograniczyć rodzinie dostęp do środków finansowych.
Jeżeli jeden z małżonków nie pracuje zawodowo, ale prowadzi gospodarstwo domowe, zajmuje się dziećmi, natomiast drugi małżonek pracuje zawodowo, ale nie interesuje się sprawami rodziny, domu i nie dzieli się dochodami wcale albo też w małym stopniu przekazuje je rodzinie, to można dochodzić na drodze sądowej świadczeń, mających na celu zaspokojenie potrzeb rodziny.
Obowiązek zaspokojenia podstawowych potrzeb rodziny ma szerszy zakres od „zwykłego obowiązku alimentacyjnego”, gdyż celem roszczenia o zaspokajanie potrzeb rodziny jest nie tylko uzyskanie środków materialnych na zaspokojenie prawidłowego funkcjonowania rodziny jako całości, ale również zaspokojenie uzasadnionych potrzeb poszczególnych członków rodziny przy zastosowaniu zasady równej stopy życiowej wszystkich jej członków. Zgodnie z przepisem realizacja obowiązku może polegać na osobistych staraniach o wychowanie dzieci, pracy we wspólnym gospodarstwie domowym. Obowiązek wygasa wraz z ustaniem małżeństwa, tj. uprawomocnieniem się wyroku rozwodowego.
Pani Ania może wystąpić do sądu z pozwem o zaspokojenie potrzeb rodziny. Pozew nie podlega opłacie sądowej. W takim pozwie można żądać udzielenia zabezpieczenia roszczenia na czas trwania postępowania. Pamiętać należy, że sąd w każdej sprawie indywidualnie będzie badał m.in. możliwości majątkowe i zarobkowe małżonków, w tym małżonka dochodzącego roszczeń o zaspokajanie potrzeb rodziny. Jeżeli sąd uwzględni roszczenie pani Ani, to zobowiąże męża do łożenia określonej kwoty pieniężnej tytułem zaspokajania potrzeb rodziny.
Oprócz wskazanej powyżej możliwości dochodzenia obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny w oparciu o art. 27 k.r.o., kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje jeszcze drugą możliwość dochodzenia tego obowiązku w postaci wystąpienia przez małżonka do sądu o nakazanie wypłacania do jego rąk wynagrodzenia drugiego małżonka w oparciu o art. 28 k.r.o., ale o tym już w następnym artykule.
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy Ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych
Autor: Grażyna Dylewska
Porady Obywatelskie 