Pani Elżbieta od trzech lat jest na emeryturze. Pół roku temu przeszła operację kolana i od tego czasu porusza się o lasce, gdyż przejście nawet niewielkiej odległości, sprawia jej dużo trudności. Bardzo stara się być samodzielna i nie prosić innych o pomoc, na szczęście jest posiadaczką samochodu i dzięki temu może sama robić zakupy. Stara się parkować jak najbliżej sklepu, ale często ma kłopoty ze znalezieniem miejsca do zaparkowania. Ostatnio zaparkowała na miejscu parkingowym, oznaczonym niebieską kopertą. Jakie było jej zdumienie, kiedy otrzymała mandat. Gdy poszła wyjaśnić sprawę do Zarządu Dróg Miejskich, okazało się, że ani jej wiek, ani zaświadczenie ze szpitala o przebytej operacji, ani nawet jej widoczny kłopot z poruszaniem się nie sprawiły, że mandat został anulowany. Pani Elżbieta zwróciła się o poradę do doradcy obywatelskiego – jakiego argumentu ma użyć, aby uznano jej prawo do parkowania na miejscu dla osoby niepełnosprawnej, skoro jej niepełnosprawność każdy widzi?
Zgodnie z obowiązującym w Polsce stanem prawnym, aby zostać uznanym za osobę niepełnosprawną, należy posiadać orzeczenie o niepełnosprawności.
W Polsce istnieją dwa systemy orzekania o niepełnosprawności, regulowane odrębnymi ustawami i podległe różnym instytucjom:
ORZECZNICTWO DLA CELÓW RENTOWYCH
– prowadzone przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) (lekarze orzecznicy i komisje lekarskie ZUS);
– prowadzone przez Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS) (lekarze rzeczoznawcy i komisje lekarskie) – podlegają tu rolnicy i ich rodziny;
– prowadzone przez komisje lekarskie podległe MON i MSWiA – dla tzw. służb mundurowych (policjantów żołnierzy, celników).
W ramach orzecznictwa ZUS w orzeczeniach wskazywane są następujące stopnie niepełnosprawności:
– częściowa niezdolność do pracy
– całkowita niezdolność do pracy
– całkowita niezdolność do pracy i do samodzielnej egzystencji.
Orzeczenia powyższe oceniają zdolność do pracy i są podstawą do wypłaty świadczeń z ubezpieczenia społecznego, czyli najczęściej renty z tytułu niezdolności do pracy.
ORZECZNICTWO DLA CELÓW POZARENTOWYCH
prowadzone jest przez:
– Powiatowe zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności – pierwsza instancja
– Wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności – druga instancja.
Komisje w powyższych zespołach, orzekając niepełnosprawność, przyznają następujące stopnie niepełnosprawności:
– lekki
– umiarkowany
– znaczny.
Według Ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych:
Do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.
Do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych.
Do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.
Orzeczenia wydane przez ZUS mogą być podstawą do otrzymywania świadczeń przysługujących z racji posiadania orzeczeń o stopniu niepełnosprawności, wydawanych przez zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności, ale nie odwrotnie!
Orzeczenia zespołów powiatowych i wojewódzkich zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności nie są podstawą do ubiegania się o rentę, ale stwarzają możliwość otrzymania różnych dodatkowych form pomocy, przysługujących osobom niepełnosprawnym – takich jak np. różne formy rehabilitacji, świadczenia pomocy społecznej czy usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania. Można się starać też o zasiłki pielęgnacyjne i szereg ulg, takich jak ulgi podatkowe, komunikacyjne, pocztowo-telekomunikacyjne, ułatwienia w miejscu pracy i inne. Osoby z orzeczonym umiarkowanym i znacznym stopniem niepełnosprawności, mogą się również ubiegać o zasiłek stały.
Każdy stopień niepełnosprawności ma przyznane określone uprawnienia i przywileje. Jest to regulowane odrębnymi przepisami. Na ich podstawie można ubiegać się o zwrot części lub całości wydatków na rehabilitację i środki higieniczne, ponoszonych w związku z niepełnosprawnością.
W orzeczeniu o stopniu niepełnosprawności, Zespół decyduje m.in. o konieczności zaopatrzenia chorego w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze oraz pomoce techniczne, ułatwiające funkcjonowanie danej osoby.
Jednym z uprawnień przyznawanych przez ten Zespół jest również bezpłatne parkowanie na specjalnie wyznaczonych miejscach dla osób niepełnosprawnych.
Pani Elżbieta, aby móc parkować na niebieskiej kopercie, powinna wystąpić z wnioskiem o orzeczenie niepełnosprawności do powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności.
W tym celu powinna zgłosić się do lekarza rodzinnego, który wypisze na specjalnym druku zaświadczenie o stanie zdrowia pani Eli. Zaświadczenie wraz z wypełnionym wnioskiem i dokumentacją medyczną (wypis ze szpitala po przebytej operacji kolana, zaświadczenie od ortopedy), można złożyć lub przesłać do powiatowego/miejskiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności, dla Warszawy – Miejski Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Warszawie, ul. Gen. Andersa 5, 00-147 Warszawa.
Druk wniosku dla osób mieszkających w Warszawie do pobrania w poniższym linku:
Jeśli lekarz zaznaczy w zaświadczeniu, że osoba, ubiegająca się o orzeczenie nie jest w stanie zjawić się osobiście przed Zespołem i szczegółowo opisze jej chorobę, orzeczenie może być wydane zaocznie przez Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności (praktykowane to jest powszechnie w czasie pandemii Covid-19). Trzeba dołączyć do wniosku jak najpełniejszą dokumentację medyczną, aby Zespół miał całościowy obraz choroby i wgląd w stan chorego, co umożliwi wydanie właściwej decyzji.
Uwaga: Wskazanie do karty parkingowej będą mogły uzyskać wyłącznie osoby, mające zarówno znacznie ograniczone możliwości samodzielnego poruszania się jak i przyczynę niepełnosprawności oznaczoną symbolem 04-O (choroby narządu wzroku), 05-R (upośledzenie narządu ruchu) lub 10-N (choroba neurologiczna).
W przypadku pani Elżbiety, jeśli stopień jej niepełnosprawności zostanie orzeczony jako lekki, nie zdobędzie prawa do parkowania na miejscu oznaczonym niebieską kopertą. Aby tam parkować, trzeba otrzymać umiarkowany lub znaczny stopień niepełnosprawności, bo dopiero z nimi łączy się to uprawnienie, przy spełnieniu warunku, że niepełnosprawność związana jest ze znacznie ograniczonymi możliwościami poruszania się.
Karta parkingowa przeznaczona jest do „przewozu osoby z niepełnosprawnością” więc pani Elżbieta może korzystać z pomocy innego kierowcy przy przemieszczaniu się, pamiętając, aby mieć kartę parkingową zawsze w wozie, którym się przemieszcza i o umieszczeniu karty w widocznym miejscu przed szybą w czasie parkowania.
Od orzeczenia powiatowego/miejskiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności, przysługuje odwołanie do wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności w terminie podanym na wydanym postanowieniu, przy czym odwołanie składane jest w zespole pierwszej instancji, czyli w powiatowym/ miejskim zespole do spraw orzekania o niepełnosprawności (zaadresowane do zespołu wojewódzkiego).
Ostatnim organem odwoławczym jest rejonowy sąd pracy i ubezpieczeń społecznych, do którego pismo odwoławcze składamy w wojewódzkim zespole do spraw orzekania o niepełnosprawności, z zachowaniem terminu podanego w otrzymanym postanowieniu.
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 14 grudnia 2004 r. w sprawie orzekania o niezdolności do pracy. Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym. chwała Nr XXXVI/1077/2008 Rady m.st. Warszawy z dnia 26 czerwca 2008 roku w sprawie ustalenia strefy płatnego postoju, wysokości stawek opłaty za postój pojazdów samochodowych na drogach publicznych w strefie, wysokości opłaty dodatkowej oraz określenia sposobu pobierania tych opłat.
Autor: Beata Klimkiewicz
Porady Obywatelskie 