Uzależnienie od hazardu

Pani Patrycja ma problem z mężem, który całą swoją pensję przeznacza od pewnego czasu na własne wydatki. Pani Patrycja wie, że mąż uzależnił się od gier hazardowych. Mąż znika na całe popołudnia i wieczory a będąc w domu gra w jakieś gry na komputerze. Pani obawia się, że mąż zaciąga pożyczki na ten cel. Niestety, trudno z nim o tym rozmawiać, ponieważ małżonek uważa, że wszystko jest z nim w najlepszym porządku, wszystkiego się wypiera i często wpada w złość. Musiała więc wystąpić do sądu o alimenty na dzieci. Otrzymuje je  regularnie, ale poza tym z jej niewielkiej pensji musi opłacać wszystkie rachunki związane z utrzymaniem domu. Mąż uważa, że skoro dostaje alimenty na dzieci nic więcej jej się nie należy. Co ma dalej robić? Nie myśli na razie o rozwodzie – zależy jej na ratowaniu małżeństwa.                                                                                                                                             

Doradczyni obywatelska poinformowała Panią Patrycję, że w sytuacji zaciągania przez męża niekontrolowanych pożyczek, można wystąpić do sądu o ustanowienie rozdzielności majątkowej w trakcie trwania małżeństwa. Podstawą takiego wniosku będzie brak zaspokojenia przez współmałżonka potrzeb rodziny, trwonienie majątku przez uzależnienie od hazardu i tym samym zagrożenie bytu drugiego współmałżonka i dzieci. Sąd może, w wyjątkowych przypadkach orzec o rozdzielności z datą wcześniejszą niż wytoczone powództwo.  Możliwe jest również wystąpienie do sądu z wnioskiem o wydanie nakazu pracodawcy współmałżonka wypłacania pensji do rąk drugiego współmałżonka. Czy jest szansa na wyjście z kryzysu i czy jest wola z drugiej strony na ratowanie związku, bo przecież małżeństwo to nie tylko wspólnota majątkowa a rozwiązanie spraw finansowych nie likwiduje wszystkich problemów. Jeżeli mąż nie będzie starał się wyjść z uzależnienia od hazardu, to związku nie uratują żadne postanowienia sądu.

U podstaw uzależnienia od hazardu często leżą praktyczne potrzeby – chęć poprawienia sytuacji materialnej, potrzeba zdobycia środków pieniężnych. Substancją „uzależniającą” jest w tym przypadku pieniądz. Uzależnienie od hazardu zazwyczaj kojarzone jest z automatami do gier, kasynem, zakładami bukmacherskimi. Jednak uzależnić można się także od gier oraz od inwestowania na giełdzie, zwłaszcza online. Częste przegrane nie zniechęcają do zmiany zachowań. Wręcz przeciwnie, pobudzają do kontynuowania gry, do odgrywania się. U hazardzisty, w sferze jego emocji dochodzi do  poszukiwania sposobu na natychmiastową poprawę samopoczucia. Hazardzista cały czas myśli, że jest w stanie nad tym zapanować, że może przestać grać. Jednak prawda jest taka, że hazardzista cały czas przegrywa, zaciąga długi, bardzo rzadko wygrywa. Nieleczone uzależnienie prowadzi do poważnych szkód i ostatecznie może spowodować śmierć (choroby krążenia, samobójstwa). Hazard sprawia, że cierpi cała rodzina. Nie jest to choroba jednostkowa. Niszczy ona osobę uzależnioną i najbliższych. W dzisiejszych czasach hazardzista nie musi wychodzić z domu aby oddać się swojemu uzależnieniu. Wystarczy włączyć komputer i po kilkudziesięciu minutach przegrać fortunę.

Uzależnienie od Facebooka

Pani Alicja, malarka, osoba samotna, utrzymuje się z niskiej emerytury i zasiłku z OPS. Pani ma zdiagnozowaną depresję, bierze leki. Obecnie podejrzewa, że jest uzależniona od Facebooka. Od kilku miesięcy coraz intensywniej korzysta z niego, szczególnie w sytuacji pandemii. Właściwie obecnie stale uczestniczy w życiu wirtualnym, często także w nocy. Korzysta z telefonu komórkowego, co jest mało komfortowe i powoduje bóle głowy i oczu a w konsekwencji nadmierne korzystanie z antydepresantów. Czuje  niepokój i dyskomfort, kiedy nie może zalogować się do portalu. Zaniedbuje większość zaplanowanych lub niezbędnych czynności, w szczególności dotyczących pracy artystycznej, która mogłaby poprawić jej sytuację materialną. Pani Alicja pyta czy jest to poważne uzależnienie i czy powinna podjąć terapię.

Doradczyni wyjaśniła Pani Alicji, że uzależnienie od Facebooka jest pozornie nowym zaburzeniem, należącym do grupy zaburzeń od nowych technologii. W rzeczywistości przebiega jak inne uzależnienia, spowodowane problemem z panowaniem nad swoimi impulsami. Doradczyni poinformowała Panią Alicję, że opinie specjalistów wskazują, iż uzależnienie od Facebooka może być oddzielną jednostką chorobową, występującą obok uzależnienia od portali społecznościowych. Z Facebooka korzysta bardzo wiele osób z wielu różnych przyczyn. Portal umożliwia komunikację, budowanie własnego wizerunku, dla wielu jest też narzędziem pracy oraz źródłem informacji o wydarzeniach na świecie we wszystkich dziedzinach. Jednakże bywa, że przeglądanie swojej tablicy na Facebooku trwa bez końca. To niestety niebezpieczny objaw, nadmierne zaangażowanie zakłóca codzienne aktywności i relacje interpersonalne. Bardzo istotną cechą osobowości osób uzależnionych od Facebooka jest tendencja do pewnego rodzaju obsesyjnych myśli, charakteryzujących się ciągłymi wątpliwościami, co do jakości wykonanych czynności, a także rozpamiętywanie i nadmierne przejmowanie się drobnymi wydarzeniami. Osoba uzależniona od Facebooka ma nieposkromioną potrzebę zamieszczania fotografii, na których występuje sama lub w towarzystwie, zamieszczania zdjęć obrazujących jej zajęcia, zdarzenia, w których uczestniczy itp. Następnie śledzi, jak wiele osób widziało jej fotografie, zdjęcia i obrazy. Budowanie swojego wizerunku w sieci i dzielenie się tym, co naszym zdaniem jest w nas najlepsze jest częstą potrzebą osób samotnych. Co ważne dla Pani Alicji, wyniki badań wskazują na współzależność między depresją a uzależnieniem od Facebooka. Z jednej strony objawy depresji skłaniają do wycofania się w wirtualny świat, z drugiej wycofanie to potęguje objawy choroby. Uzależnienie od Facebooka łączy się również z wysokim natężeniem lęku, który jest częstym symptomem depresji. 

Po czym poznać, że to już uzależnienie od Facebooka

Uzależnienie od Facebooka przebiega niestety w ten sam sposób, jak każde inne uzależnienie. Osoba uzależniona nie może normalnie funkcjonować, dopóki nie otrzyma określonych bodźców czy substancji – w tym przypadku popularnego portalu społecznościowego. Pani Alicja zauważyła u siebie poniższe symptomy:

• sprawdzenie Facebooka jest pierwszą i ostatnią czynnością, jaką wykonuje w ciągu dnia;
• czuje pustkę bez Facebooka;
• chce spędzać cały czas na Facebooku, nawet podczas pracy lub spotkań;
• nie może wytrzymać dłużej niż jeden dzień bez sprawdzenia Facebooka;
• jeżeli okoliczności ją do tego zmuszają, zaczyna mieć objawy odstawienia – nie może znaleźć nic interesującego do roboty, odczuwa niepokój, próbuje za wszelką cenę sprawdzić portal, używając nawet nie swojego komputera;
• ma mnóstwo przyjaciół na Facebooku, ale nadal czuje się samotna.

Uzależnienia behawioralne –  uzależnienia od czynności

Uzależnienia od czynności są to wszelkie nałogowo powtarzane czynności, w które nie są zaangażowane substancje psychoaktywne. Zachowania te stają się zagrażające i mogą przejść w uzależnienia wówczas, gdy tracimy kontrolę nad daną czynnością. Odczuwamy wówczas przymus, czyli silne pragnienie wykonywania danej czynności, mimo jej negatywnego wpływu na nasze funkcjonowanie.                                                                    

Inne uzależnienia behawioralne

Siecioholizm – nałogowe korzystanie z urządzenia mobilnego czy medium, które stanowi ucieczkę od problemów występujących w realnym życiu. Zakupoholizm – natręctwo kupowania. Seksoholizm – uzależnienie od pornografii, od  seksu  internetowego. Pracoholizm – uzależnienie, które wykształca się głównie w wyniku przyczyn wewnętrznych, ale także powstaje w wyniku oczekiwań przełożonych. Zaburzenia odżywiania- anoreksja, bulimia, kompulsywne objadanie się i wiele innych pokrewnych, będące najczęściej wynikiem społecznej obsesji dążenia do bardzo szczupłej sylwetki. Bigoreksja – nadmierna dbałość o tężyznę fizyczną. Kleptomania – gdy kradzież rozładowuje napięcie.

Uzależnienie behawioralne jest chorobą, która w postępujący sposób wyniszcza życie człowieka. Nieleczony nałóg zawsze się nasila powodując coraz poważniejsze negatywne skutki, które mogą być powstrzymane jedynie poprzez uzyskanie profesjonalnej pomocy i podjęcie terapii. Terapia uzależnień behawioralnych ma na celu powstrzymanie nałogowych zachowań oraz naukę radzenia sobie z wyzwaniami życiowymi bez nałogu. Pierwszy etap terapii uzależnienia trwa ok. 1 roku. Następny polega na pracy nad problemami życiowymi, które leżały u podłoża powstania uzależnienia i współwystępowały w trakcie jego trwania. W przeciwieństwie do uzależnień chemicznych, osoba uzależniona od wykonywania czynności, często nie musi rezygnować ze wszelkich działań powiązanych z przedmiotem nałogu. Przy odpowiednim zaangażowaniu osoby w leczenie, możliwy jest pełny powrót do zdrowia (w rozumieniu wolności od nałogowych zachowań) i odzyskanie kontroli nad własnym życiem.

Ryzyko uzależnienia behawioralnego w okresie pandemii

Człowiek uzależniony przepełniony jest lękiem, a epidemia zwiększa poczucie niepewności, szczególnie, że w czasie epidemii więcej przebywamy w izolacji domowej. U osób uzależnionych, nie mieszkających z bliskimi i nie mając ich wsparcia jest to często sytuacja zagrażająca ich zdrowiu a nawet życiu.

Gdzie szukać pomocy?

Bezpłatnie i anonimowo można otrzymać fachową poradę w Instytucie Psychologii Zdrowia PTP – działa pierwszy w Polsce telefon zaufania dla osób cierpiących z powodu uzależnień behawioralnych. Wystarczy zadzwonić pod numer: 801 889 880,  czynny codziennie w godz. 17:00-22:00

Można także skorzystać z pomocy poradni online – porady są nieodpłatne, e-mail: poradnia@uzaleznieniabehawioralne.pl.

Pomoc można uzyskać też w ośrodkach specjalizujących się w leczeniu uzależnień behawioralnych (finansowane/refundacja NFZ)

Poradnia Profilaktyki Środowiskowej

ul. Elektoralna 26 Warszawa mazowieckie 00-892   Telefon: 22 620 64 35, 603702680    email: zgpowrotzu@poczta.onet.pl

Poradnia ds. Uzależnień

ul. Brzeska 13 Warszawa 03-739, Telefon: 022 670 02 26     email: info@detoks.pl

OŚRODEK TERAPII UZALEŻNIEŃ przy Instytucie Psychiatrii i Neurologii w Warszawie

Al. Sobieskiego 9 Warszawa mazowieckie 02-957, telefon: 22 4582-685  email: otu@ipin.edu.pl

CENTRUM ODWYKOWE SAMODZIELNY PUBLICZNY ZAKŁAD OPIEKI ZDROWOTNEJ

ul. Zgierska 18A Warszawa mazowieckie 04-092, Telefon: 022 813 27 6      email: narkomania@centrumodwykowe.waw.pl

Podstawa prawna:
Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy
Art. 28. § 1. Jeżeli jeden z małżonków pozostających we wspólnym pożyciu nie spełnia ciążącego na nim obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, sąd może nakazać, ażeby wynagrodzenie za pracę albo inne należności przypadające temu małżonkowi były w całości lub w części wypłacane do rąk drugiego małżonka.
§ 2. Nakaz, o którym mowa w paragrafie poprzedzającym, zachowuje moc mimo ustania po jego wydaniu wspólnego pożycia małżonków. Sąd może jednak na wniosek każdego z małżonków nakaz ten zmienić albo uchylić.

Autor: Grażyna Schmidt